AMİDA HABER - Diyarbakır surlarını ilk kuran medeniyet hangisi idi? Kaç kapısı var ve kaç burçtan oluşuyor? Tüm bilgiler burada.

Surları ilk kim yaptı?

Diyarbakır surları, Çin Seddi’nden sonra dünyanın en uzun surlardır. Diyarbakır surlarının yapılış tarihi net olarak bilinmemekle beraber bazı kaynaklarda surların 3-4 bin yıl önce Kürtlerin ataları olarak bilinen Huri uygarlığı tarafından bugünkü İçkale’nin olduğu yerde yapıldı. Dünyanın en dayanıklı surları olarak bilinen Diyarbakır Surları 5,700 metre uzunluğunda. Çin Seddi’nden sonra en uzun sur Diyarbakır’ın. Surlar yer yer 10-12 metre yüksekliğindedir. Ancak bazı bölgelerde surların uzunluğu 3-5 metreye kadar düşmektedir.

Surların kaç burcu var?

Tarihi Diyarbakır Surlarının üstündeki görkemli kabartmalar hemen hemen her yerde göze çarpmaktadır. Bu tarihi surlarda toplam 82 burç bulunmaktadır ve dört yöne açılan ana kapıları vardır. Şuana kadar 32 medeniyete ev sahipliği yapmış olan surların bulunduğu bölge Amid, Amida, Amed olarak isimlendirilmiştir. Osmanlılar döneminde Diyarbekir olarak bilinen bu kente Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra Diyarbakır ismi verilmiştir.

Huriler tarafından inşa edildiği kabul edilen Surlar, kurulduğu günden bugüne birçok medeniyet ve uygarlığa tanıklık etmiştir. Surların inşasında ve kadim kentin yönetilmesinde Hurilerin yanı sıra Kürt uygarlıkları Med ve Mervaniler de buraya hakim olmuştur. Roma döneminden sonra Bizans, Abbasi, Selçuklu, Artuklu, Eyubi ve Akkoynlu’ların daha sonra ise Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir.

Surların Yapımı

Diyarbakır Surları, sağlam ve bir o kadar da dayanıklı ve mukavemet gücüne sahip taşlardan yapılmıştır. Karacadağ bölgesinden getirilen bazalt (Kevirên reş/Kevirên Qerejdaxê) tabakanın üzerine bir bazalt tabaka daha eklenerek Surlar inşa edilmiştir.

Sur kapıları

Şimdiye kadar bir çok medeniyete beşiklik etmiş Diyarbakır Surları’nın başlıca kapıları şunlardır: Dağ Kapısı (Deriyê Xarpêtê), Urfa Kapısı (Deriyê Romê), Mardin Kapısı (Deriyê Mêrdînê), Yeni Kapı (Deriyê Dîjleyê) isimleri ile anılmaktadır. Dağ Kapı daha sonraları Türkçeden Kürtçeye çevrilerek “Deriyê Çiyê” olarak adlandırılmışsa da önceleri bu kapıya “Deriyê Xarpêtê” denilirdi. Surların kapıları bundan 150 yıl öncesine kadar da güneşin doğuşu ile açılır, güneşin batımı ile kapanırdı. Kapılar kapandıktan sonra şehre giriş yapılamazdı. Geç gelenler kapıda sabahlamak zorunda kalırdı.

Mervaniler döneminde onarıldı

Diyarbakır’ın tarihi surları, Huriler döneminde yapılsa da birçok savaşa tanıklık eden ve zarar gören bu surlar tarihi kaynaklara göre en çok Mervaniler döneminde onarıldı. Surların çeşitli yerlerinde yer alan kitabelerde de bu bilgileri teyit etmek mümkündür. (Haber Merkezi)