Diyarbakır, Mardin ve Batmanlı işçi ve işverenler asgari ücretle ilgili ne düşünüyor? Asgari ücret görüşmeleri yarın başlıyor. Hükümet tarafı işçi ve işveren heyetiyle saat
14.00'te bir araya gelecek. Görüşmelerde yol haritası belirlenecek, yapılan çalışmalar paylaşılacak. Aynı zamanda çocukları da bulunan 4 işçi, asgari ücretle nasıl geçinemediklerini toplantıda Asgari Ücret Tespit Komisyonu’na anlatacak. Peki, Diyarbakır, Batman ve Mardin’deki işçi ve işverenler asgari ücret artışı hakkında ne düşünüyor?
Yaklaşık 7 milyon çalışanı ilgilendiren asgari ücret görüşmeleri merakla bekleniyor. Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024'te geçerli olacak asgari ücreti belirlemek üzere ilk toplantısını 11 Aralık Pazartesi günü gerçekleştiriyor. Bu yıl görüşmelerde 4 asgari ücretli işçi de yer alacak. İşçiler, asgari ücretle kirada oturup çocuk bakarak hayat pahalılığı karşısında ‘nasıl geçinemediklerini’ anlatacak. 4 işçi, ay sonuna kadar sürecek toplantıların tümünde yer alacak. Vatandaşın geçim derdinin masaya doğru yansıması için kirada olan, evli ve çocuklu işçiler tercih edildi.
Günümüz şartlarına geçim zor
Peki, işçi ve işverenler asgari ücret artışı hakkında ne düşünüyor? Asgari ücretle ilgili görüşlerini paylaşan Diyarbakır, Batman ve Mardin’deki işçiler, asgari ücretin hayat şartları göz önünde bulundurularak belirlenmesi gerektiğini ifade ettiler. Günümüz şartlarda asgari ücretle geçimin oldukça zorlaştığını, bu nedenle aileleriyle birlikte geçim sıkıntısı çekmeyecekleri bir rakamın belirlenmesini talep eden işçiler, ciddi bir iyileştirme beklediklerini vurguladı. Yılbaşıyla birlikte yapılan zamların asgari ücret artışının erimesine neden olduğunu, hükümetin buna asla izin vermemesi gerektiğini ifade eden Diyarbakır, Batman ve Mardin’deki işçiler, zamların önünün alınmasını istedi.
Diyarbakır, Batman ve Mardin’deki işverenler
Asgari ücretin artışının kendilerini mağdur etmemesini isteyen Diyarbakır, Batman ve Mardin’deki işverenler ise enflasyonun düşürülmesi ve üreticilerin desteklenmesi gerektiğini kaydetti. İşçilerin enflasyonla baş etmesinin imkansız olduğunu ve adil bir ücret alması gerektiğini kaydeden işverenler, ücret artışıyla ilgili tüm yükün işverene yüklenmesinin sıkıntıyı arttıracağı görüşünde. Devletin bu noktada elini taşın altına koyması gerektiğini kaydeden işverenler, ayrıca asgari ücret üzerindeki vergilerin de kaldırılmasını talep etti.
“İnsanlarla dalga geçmesinler”
Diyarbakırlı hizmet sektörü işçisi Selim Kaya, asgari ücretin ülkenin ekonomik şartlarına göre belirlendiğini bildiğini ifade ederek, “İçinde olduğumuz ekonomik kriz asgari ücretin en az 25 bin TL olmasını gerektiğini gösteriyor. Bir insan anca bu şekilde geçinir anca kimse 25 bin lira vermez. İş sendikaları asgari ücreti düşük bir fiyattan başlattı. Asgari ücretli olarak bu fiyatı kesinlikle uygun bulmadım çok düşük insanlarla dalga geçmesinler” dedi.
“İnşallah 45 bin lira civarında olur”
Kahvehanede çalışan Diyarbakırlı işçi Ferhat Geçen de, “Asgari ücretin yükselmesi petrol fiyatlarına bağlı. 4 liradan 36 liraya yükselen petrol neredeyse dokuz kat zamlandı, asgari ücret buna nazaran insanca bir yaşam sürmek için 45 bin lira olmalıdır. Fakat 14 bin 25 liradan pazarlığı yapılan asgari ücreti 15 bin lira yaparlar buda yeterli değil, açlık ve sefalet içinde bir yaşama doğru sürükleniyoruz. Sonumuz hayır olsun inşallah beklediğimiz gibi 45 bin lira civarında olur.
"İnsanca bir yaşam istiyoruz"
Mevcut asgari ücretle geçinemediklerini belirten işçi Abdullah Efe, “Evliyim, 4 çocuğum var. Şu anki asgari ücretle geçinemiyoruz. 4 çocuk okutuyorum ve zor şartlarda besleniyoruz. Şu anki asgari ücret açlık sınırının altında. Yeni belirlenecek asgari ücretin en az 18 ila 20 bin lira olması lazım. Şu anda çok zor durumdayız. Şimdiki ücret hiçbir şeye yetmiyor. Pazar alışverişine çıktığımızda en az 600-700 lira gidiyor. Rahatlıkla ne sebze meyve yiyebiliyor ne de hiçbir şey alabiliyoruz. Türkiye şartlarında insanca bir yaşam istiyoruz." dedi.
“Eşya fiyatları sabit kalsın”
Asgari ücret artışıyla birlikte zamların yapılmasının artışı anlamsız kıldığını ifade eden Ramazan Ekinci, “Evliyim, iki çocuğum var. Bir çocuğum okula gidiyor. Kiralık evde kalıyorum. Asgari ücret yükseldiğinde gıda ve kira maliyetleri de yükselirse geçinmemiz çok zor. Yeni asgari ücret 17 ya da 18 bin lira olsa bile kira fiyatları, gıda fiyatları yükseldiği için geçim imkânsız oluyor. Bir şey almak isteğimizde en az 40 defa düşünmemiz gereken bir hale girdik. Asgari ücret belli olduğunda eşya fiyatlarının sabit kalmasını istiyoruz. Enflasyona göre fiyatlar yükselmesin. Tek isteğimiz Türkiye şartlarında insanca yaşamaktır” diye konuştu.
“Asgari ücret artışının ardından ürünlere zam gelmesin”
Asgari ücret artışıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Batmanlı tekstil işçisi Merve Erol ise şunları söyledi:
“Şu anki asgari ücret kesinlikle bizlere yeterli değil. Yeni yılda belirlenecek asgari ücretin en az 17 bin lira civarında olmasını istiyoruz. Ben bekâr olduğum için bana yetiyor ama hele ki evli biri için asgari ücretle geçinmek çok zor. Asgari ücret maaşları yükseldiğinde eşya fiyatlarının da aynı kalmasını istiyoruz. Eşyalara ve diğer ürünlere zam gelmesin”
“Bu hayat şartlarında geçinemiyoruz”
Hayat şartlarının çok zorlaştığını belirten Batmanlı tekstil işçisi Emine Yüce, “Asgari ücret bize yetmediği için giderlerimizi karşılamaya yetişemiyoruz. İki çocuk yetiştiriyorum ve okula gidiyorlar. Eşim çalışmıyor, ben tek çalışıyorum. Markete gittiğimizde bir şey aldığımızda ikinci bir şey alamıyoruz. İstanbul'da kalıyorduk ve geçinemediğimiz için buraya geldik ama burası da İstanbul gibi olmuş. Hayat çok pahalı olmuş. Batman'da en düşük kiralar 6-7 bin lira olmuş. Bu şekilde geçinemiyoruz. Hükümetten beklentimiz asgari ücret yükseldiğinde eşya fiyatları yükselmesin” şeklinde konuştu.
“Asgari ücret artarsa bile kiralar, eşyalar ve gıda fiyatları artmamalı”
Batmanlı işçi Ümit Işık ise, “Kirada oturuyorum ve şu andaki asgari ücret bana yetmiyor. Yeni yılda asgari ücret artarsa bile kiralar, eşyalar ve gıda fiyatları artmamalıdır. Asgari ücretin belli olmasına 10-15 gün kalmış ama onlarda şimdiden fiyatları artırmaya başlıyorlar. Yeni asgari ücretten beklentimiz 20 bin liranın üzerinde olmasıdır. Kesinlikle altında olmaması lazım. Çünkü şu anda en kötü daire kiraları 10 bin lirayı geçti” diye konuştu.
“Yeni asgari ücret, üç çocuklu ve kiralık evde kalan birine göre belirlenmeli”
Asgari ücrete ilişkin beklentilerini dile getiren Batmanlı işçi Resul Demir de şunları kaydetti:
“Evliyim, üç çocuğum var. Üçü de okula gidiyor. Onların servisleri var. Kiracıyım ve şu anda en düşük kira 8-9 bin liradır. Şu anki asgari ücret kesinlikle bizlere yetmiyor. Bundan dolayı yeni belirlenecek asgari ücretten beklentimiz yüksektir. Çünkü hem öğrencilerimiz hem de kira giderlerimiz var. Kış ayındayız ve doğal gaz faturası aylık en az bin 500 lira geliyor. 15-16 bin lira bile kesinlikle bizlere yetmez. Yeni asgari ücret, üç çocuklu ve kiralık evde kalan birine göre belirlenmelidir”
“Yeni asgari ücretle geçinemiyoruz”
Kürtçe konuşan Mardinli işçi Hamdullah Asan da asgari ücreti yetersiz bulduğunu vurgulayarak, “Bu devirde bu parayla geçimizi sağlayamıyoruz. Çocuklarımız küçüktür, masrafları vardır. Ev kira ve faturalar kabarık geliyor. Bu şekliyle geçimiz çok zorlaşmış. Asgari ücretin istenilen seviyelere çekilmesini istiyoruz” dedi.
“Yeni asgari ücret en az 17 bin 500 TL olması gerekir”
Asgari ücret ile geçinmenin çok zor olduğunu vurgulayan Mardinli işçi İlhan Çelik, yeni asgari ücretin en az 17 bin 500 TL olması gerektiğini söyledi. Çelik, “Asgari ücret 11 bin 400 lira oldu. O anda normal görüyordum ama hayat şartlarına karşı çok düşük durumda kaldı. Bu rakam, bütün ürünlere zam geldiğinden yetmedi. Ayrıca iş yok, millet işsiz ve perişan olmuş. Çalışıyoruz ama yetmiyor. Asgari ücretin en az 17 bin 500 olması lazım” diye konuştu.
“Devletin elini taşın altına koyması gerekiyor”
Diyarbakır’da 10 binlerce işçinin çalıştığı Organize Sanayi Bölgesi’nde faaliyet gösteren iş insanlarının kurduğu Diyarbakır Organize Sanayici İş İnsanları Derneği (DOSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Abdurrahman Aslan, hükümetten yeni asgari ücretle ilgili beklentilerini sıraladı.
İstihdamın ülke ve bölge için önemine değinen Aslan, asgari ücret ile yapılacak olan artışın tamamının işverenin sırtına bindirilmemesinin istihdamın arttırılması anlamında önemine değindi. Mevcut bir ekonomik krizin varlığını hissettiklerini anlatan Aslan, “Girişimcimiz, sanayicimiz bu noktada gerekli desteği alması gerektiğini düşünüyorum. Üretim alanlarının tam kapasite çalışması ülkemiz adına olmazsa olmazlar arasında olmalıdır. Dövizin sert çıkışı tedirginlik yaratıyor. Enflasyon oranlarına bakıldığında da asgari ücretle çalışan işçimizin kardeşlerimizin bu enflasyonla başa çıkması mümkün değildir. Ancak bu işi işverene yüklemek de sıkıntıyı büyütür. Devletin bu noktada elini taşın altına koyması gerekiyor. Devletin asgari ücret artışıyla ilgili işverene yük olacak bazı kalemleri karşılaması gerekiyor. Bunlar hangi kalemlerdir diye sorarsanız? Bu enerji kalemi olur, yakıt ve asgari ücretle ilgili vergi kalemleri olur, devlet bunlardan fedakarlık yapmalıdır”
“Enflasyon aldı başını gitti”
Yaklaşık 200 çalışanıyla birlikte üretim yapan Batman Tekstil Sanayi ve İş Adamları Derneği (TEKSİAD) Başkanı Halil Yaşar ise istihdam ettiği 200 kişilik çalışanın aylık maliyetinin yaklaşık 4 buçuk milyon TL olduğunu aktardı. Yaşar, “Asgari ücretin artması bizi tabi ki etkileyecek ancak bizden daha çok müşterilerimizi etkileyecek. Zaten bu maliyetlerle Türkiye'ye işi getiremiyoruz. Enflasyon son 2 senede Türkiye'de aldı başını gitti. Enerji, akaryakıt fiyatları ortada” dedi.
“Asgari ücret artışının yarısını devlet karşılamalıdır”
Enerji ve akaryakıt fiyatlarının muhakkak 2021 seviyesine gelmesi gerektiğini vurgulayan Yaşar, şöyle devam etti:
“Asgari ücret artsa da işçinin cebinden eğer bu para çıkacaksa hiçbir kıymeti kalmaz. İhracatçılar, üretim yapan firmalar desteklenmelidir. Üretim ve ihracat yapmazsak ülke ekonomisi toparlanmaz. Gerekirse asgari ücret artışının yarısını devlet karşılamalıdır. Asgari ücret üzerindeki vergiler kaldırılmalıdır. Ülke genelinde tekstilcilerin çoğu kapandı. İhracat yapan firmalar çok zorda. Geri kalan firmalar ayakta kalmaya çalışıyor. Bu enflasyonla onlarda ayakta kalamaz. Eğer asgari ücret miktarı çok yüksek olursa ve enflasyon artarsa iş alamayız ve bizim de kapatmaktan başka çaremiz kalmayacak. Bir an önce hem enflasyonun dizginlenmesi hem de üreticilerin desteklenmesini istiyoruz”
Uğur KASİOĞLU-Hamza Özçelik-Berivan KILIÇ