Diyarbakırlı Dengbejler depremde ölen arkadaşları için ağıt yaktı! Tarih boyunca meydana gelen olayları bestelerle sonraki nesillere aktaran Kürt halk ozanları Diyarbakırlı dengbejler, bu kez 6 Şubat depremlerinde kaybettikleri dengbej arkadaşları Mehmet Tanrıverdi için ağır yaktı.
‘Sözün ahenkle icra edilmesini sağlayan kişi’ anlamına gelen dengbej, Kürt sözlü tarihi ve edebiyatında önemli bir yere sahip. Diyarbakır Sur içinde bulunan Dengbej Evi yıllardır dengbejlerin buluşma noktası. Buraya gelen dengbejler, asırlar önce yaşanan acı ya da tatlı olayları seslendiriyor.
Bugünlerde Dengbej Evi’nden yine nağmeler yükseliyor. Ancak bu kez nağmelere acı eşlik ediyor. Dengbejler geçen yıla kadar birlikte birçok eser seslendirdikleri Mehmet Tanrıverdi’ni depremde kaybetti. Arkadaşları ve meslektaşları Tanrıverdi -ya da halk arasında bilinen adıyla Mihemede Nenyasi- için bir ağır yaktı.
Dengbejler İbrahim Almaz ve Ramazan Demirel yazdıkları ağıtta hem depremin hem da arkadaşlarının acısına yer verdi.
İlk önce Almaz başladı ve “Yaşadıkça köylerimizin, şehirlerimizin ağır acısını unutmayacağız. 6 Şubat 2023’tü saat 4.17’ydi, yerden bir uğultu geldi” sözleriyle önce depremi anlattı.
Almaz ardından sözü arkadaşına getirdi; “Dengbej evinin dengbeji, Mihemede Nenyasi’nin kimsesizliği, onun ve ailesinin acısı ağırdır, yüreğimizden çıkmıyor” diye devam etti.
Ardından Ramazan Demirel enkaz başında beklediği günleri anlattı: “Başımı yastığa koyduğumda çığlıklardan uyuyamıyorum. Baktım Mihemedin kardeşi Galeria’nın yanında enkaz başında bekliyor. Muhammed kalk, kardeş hadi kalk, büyüklerin divanı, sensiz olmuyor” diye devam etti.
Dengbejlerin bir araya gelerek, birlikte eserlerini söyledikleri toplantıya ‘dengbej divanı’ adı veriliyor.
“15 sene birlikte söyledik”
VOA Türkçe’den Mahmut Bozarslan’ın sorularını yanıtlayan Dengbej İbrahim Almaz, Tanrıverdi ile 15 sene birlikte söylediklerini belirtti. Tanrıverdi’nin kaybının büyük bir boşluk oluşturduğunu dile getiren Almaz, “Çoluk çocuğuyla birlikte aramızdan ayrıldı. Aramıza büyük bir boşluk bıraktı.
Biz her zaman onu hatırlıyoruz, her zaman da acıyoruz. Bizim hem komşumuz hem arkadaşımız hem de meslektaşımızdı. Onu unutmayacağız ve her zaman kalbimizde olacak. Sanki aramızda olmuş gibi onun üzerinde bir beste yapmaya çalıştık ve aynı o besteyi de bütün depremde hayatını kaybeden kardeşlerimizin hepsini kattık” dedi.
“Söylerken sanki karşımda oturuyor”
Dengbej İbrahim Demirel ise enkazda kaldığı sürede yaşadıklarını eserlerde dile getirdiğini söyledi. VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Demirel, “İnsan söylediği zaman hemen onunla beraber ağıt gibi ağlıyor. Sanki bir cenazenin üzerinde söylüyorsun. Söylerken o insanın karşısında duruyor gibi” diye konuştu.
6 Şubat depremleri Diyarbakır’ı nasıl etkiledi?
6 Şubat’ta peş peşe meydana gelen depremlerin etkilediği 11 kent arasında Diyarbakır da vardı. Deprem özellikle kent merkezinde yıkım ve hasara neden oldu. 414 kişinin hayatını kaybettiği, bine yakın kişinin de yaralandığı depremde en fazla can kaybı Galeria sitesinde meydana geldi. Dört bloklu sitenin bir bloğunun yıkılması sonucu 89 kişi hayatını kaybetti. Çöken blokta ölenler arasında Dengbej Mehmet Tanrıverdi, eşi ve üç çocuğu da bulunuyordu.
Depremde 5 bin 459 ağır hasarlı olmak üzere, yaklaşık 7 bin 500 binada hasar meydana geldi. Ağır hasarlıların büyük bölümünün yıkımı tamamlandı. Depremzedeler için yaptırılan konutlardan 242’si tamamlanırken, 581 konutun da ay içerisinde hazır olacağı öğrenildi.