Döviz Kurunun Bilgisayara Etkisi: Yenileme Artıyor, Atık Azalıyor!
Döviz kurundaki dalgalanmalar ve yükselişler, Türkiye'de birçok sektörü olumsuz etkiliyor. Yedek parça veya ham maddesi kur endeksli olan sektörlerde fiyat artışları alım gücünü düşürürken, bu durum vatandaşları da farklı arayışlara itiyor.
Özellikle bilgisayar parçalarında yaşanan fiyat artışları, vatandaşları yeni ürün almaktan ziyade, eldeki eski bilgisayarlarını yenilemeye yöneltti. Bu durum, son aylarda bilgisayar teknik servislerinde yoğunluğa neden oldu.
Teknik servisler, son zamanlarda vatandaşların eski bilgisayarlarını onararak veya parça değişimi yaparak yenileme taleplerinde büyük bir artış olduğunu gözlemliyor. Bu sayede, vatandaşlar yeni bir bilgisayar satın alma masrafından tasarruf edebiliyor.
‘Kurdaki artış hem bizi hem de vatandaşı etkiliyor’
Diyarbakır’da Uzun yıllardır bilgisayar teknik destek konusunda hizmet veren Bilgisayar Teknisyeni Şahin Zeydin, vatandaşların genelde donanım ve yazılım yükseltme komsunda kendilerine müracaat ettiğini söyledi. Data kurtarma ve ikinci el ürün alış/satışı da yaptıklarını belirten Zeydin, “Kurda yaşanan artış bizden çok vatandaşı etkiliyor. Çünkü bir yerde biz parçaları da ürünlerimizi de kur üzerinden alıp kur üzerinden satıyoruz. Vatandaşa elimizden geldiğince yardımlarda bulunuyoruz. Özellikle ana kartı gitmiş bilgisayarları alarak, onların diğer parçalarını değerlendiriyoruz. Sıfırdan bir parça alıp yüksek ücretler ödemeleri yerine geri dönüştürdüğümüz bilgisayarların parçalarını daha uygun fiyatlara kendilerine vererek onlara yardımcı olmaya çalışıyoruz” dedi. Vatandaşlar eski bilgisayarını hızlandırmak için donanım yükseltilmesi önerisinde bulunan Bilgisayar Teknisyeni Şahin Zeydin, “Bilgisayarın Ram ve SSD hard disklerinde yükseltmelere giderek, vatandaşı hem yeni bir bilgisayar almaktan kurtarıyoruz. Çünkü eski bilgisayarlara yapmış olduğumuz bu müdahaleler onu gayet hızlı ve kullanışlı bir hale getiriyor. Tabi bunu yaparken bizde müşteri de kazanmış oluyoruz” diye konuştu.
‘Kapitalizme karşı bir savaş açmış durumdayım’
Bilgisayarlardaki geri dönüşümün önemine de dikkat çeken Zeydin, “Şahsen ben kapitalizme karşı bir savaş açmış durumdayım. Bir vidayı bile çöpe atmıyorum. Bilgisayar konusunda öyle. En eski bilgisayarlar bile ufak dokunuşlarla kullanılabilir hale getirilebiliyor. Birkaç parça değişimiyle o bilgisayar yeniden hayat dönülüyor. Yeter ki vatandaşlarımız sürekli yenisine yönelmesin. Elindeki ürünleri çok kolay bir şekilde çöpe atmasın. Geri dönüşüme gerekli ilgiyi göstersin. Çöpe giden her parça milli servettir. Vatandaşlarımıza şu çağrıda bulunmak istiyorum. Sizlerden ricamız elindeki eski ürünleri hemen çöpe atmadan biraz düşünün. Onları çöpe atmaktansa onları yenileyip kullanılabilir hale getirecek insanları arasınlar. Bu insanları bulurlarsa hem kendileri kazanır hem de o işle uğraşan insanlar. Bu da ülke ekonomisine inanılmaz bir katkı sağlayacaktır” ifadelerini kullandı. Bilgisayar parçalarının tamamının kur endeksli olduğunun altını çizen Zeydin, “Sıfır bilgisayar parça fiyatlarında minimum %100 bir artış var. Hatta bazılarında %200’leri dahi bulan artışlar oldu. Ancak ikinci el ürünlerde çok fazla bir değişim olmadı. Mesela geçen sene 4-5 bin TL’ye alınan bir bilgisayar şu anda 8-9 civarında. Geçen sene 8-9 bin lira olan bir oyun veya grafik bilgisayarı şu anda 40-50 bin liraya kadar çıkmış durumda. Yani geçen seneye kıyaslarsanız bir şu anda bu bilgisayarlar araba fiyatında. Bu nedenle kesinlikle vatandaşlara yenileme işlemini tavsiye ediyorum. Çünkü teknolojik atığın en aza indirilmesi bir yandan doğamıza da fayda sağlıyor. Bunun için herkesin çevresindeki insanları bu işleme teşvik etmesi gerektiğini düşünüyorum” diye belirtti.
Bilgisayarınızın ömrünü uzatabilirsin
Vatandaşları yanlış bilgisayar kullanımı konusunda da uyaran Bilgisayar Teknisyeni Şahin Zeydin, “Laptop konusunda en büyük kayıplar bataryalarda ve menteşelerde yaşanıyor. Bataryalar hücre ile çalışan ürünler. Yani lityum piller. Hücre ile çalıştıkları için sürekli şarj ve de şarj olması gerekiyor. Bunu yaparken genelde insanlarımız yanlışlar yapıyor. Mesela ürünü kullanırken, fişi piriz takılıyken kullanılıyor. Bu da bataryanın hücrelerini öldürüyor, yani ömrü kısalıyor. Maksimum 2-3 yıl gibi bir sürede tükeniyor. Ama bilgisayarın bataryası tükenince düzenli bir şekilde şarjı yapılırsa ömrü biraz daha uzun olacaktır. Mesela menteşe kırılmalı oluyor genelde laptoplarda. İnsanlar bilgisayarlarını açarken, dengesiz bir şekilde ekranı açıyor. Bu da menteşelerin zamanla zarar görmesine neden oluyor. Bunu yaparken daha dengeli açılırsa ve laptop kullanımında meşrubat kullanımına dikkat edilirse bilgisayarlarının ömrü mutlaka daha uzun olacaktır” şeklinde konuştu.
Dışa bağımlılık eleştirisi
Bilgisayar konusunda dışa bağımlığı da eleştiren Zeydin, son olarak şunları söyledi; “Şuanda bilgisayar konusunda neredeyse %100 tüm parçalarımız yurt dışından geliyor. Bu da tabiki de kur üzerinde oluyor. Bilgisayarın çok basit parçaları dahi yurt dışından geliyor. Toplasanız 200 gram bile gelmeyen bir metal parça sırf yurt dışından geldiği için maliyeti bize 400-500 TL’ye mal oluyor. Oysaki bir çok bilgisayar parçasını biz de üretebiliriz. Özellikle metal aksanları örnek verecek olursak laptop menteşeleri rahatlıkça bir doğramacı veya metal işi ile uğraşan birinin yapabileceği şeyler. Ben menteşe kırılmalarını kendi imkanlarımlar onarıyorum. Kırılmaları ben onarabiliyorsam, bir metalci bunu rahatlıkla üretebilir diye düşünüyorum. Yani bu tür şeylerde dışa bağımlı olmamak için yetkiler bu işlerle uğraşan insanları desteklemeli ve onlara imkanlar sağlamalıdır. Ekonomik anlamlarda önleri açılmalıdır. Bunun gibi saya bileceğim çok fazla kalem var. Kablosundan, bataryasına kadar; bu işleri yapabilecek insanlarımız mutlaka vardır. Yeter ki onlara imkanlar sağlansın.”
‘Hem doğaya hem de bütçeme katkılı’
Yaşanan bu durumdan vatandaşlar da oldukça memnun. Ellerindeki bilgisayarları yenilemenin kendilerine bir yandan tasarruf sağladığını belirtirken, bir yandan da teknolojik atığın önüne geçtiklerine dikkat çekti. 6 yıllık bilgisayarını yenilemek için teknik servise başvuran Ramazan Duran da bu düşüncedeki birçok vatandaştan biri.
Duran, “Dövizdeki dalgalanmaların teknoloji sektörünü de etkilemesi ve fiyatların artması beni de yeni bir bilgisayar almaktan alıkoydu. Eski bilgisayarımın bazı problemleri olmasına rağmen, onarımı ve parça değişimi yeni bir bilgisayar almaktan daha uygun fiyatlıydı. Bu sayede hem bütçemi zorlamadan bilgisayarımı kullanmaya devam edebildim hem de elektronik atık miktarını azaltmış oldum. Bilgisayar teknik servisindeki ustalar da eski bilgisayarımın onarımını titizlikle yaparak uzun yıllar daha kullanabileceğim hale getirdiler. Bu sayede hem paramı hem de zamanımı tasarruf etmiş oldum. Eski bilgisayarların onarımının yeni bir bilgisayar almaktan daha mantıklı olduğunu düşünüyorum. Bu sayede hem doğaya katkıda bulunabiliyoruz hem de bütçemizi zorlamıyoruz” dedi.
‘Vatandaşlar yenileme işlemine teşvik edilmeli’
Ayrıca, eski bilgisayarların onarımı ve parça değişimi yeni bir bilgisayar almaktan daha hızlı ve kolay bir işlem olduğunun altını çizen Ramazan Duran, “Bu sayede bilgisayarımı uzun süre kullanmadan kalmadım. Döviz kurundaki dalgalanmaların ve artan fiyatların, elektronik atık miktarını da artırdığını düşünüyorum. Eski bilgisayarların onarımı ve yenilenmesi bu sorunun çözümünde önemli bir rol oynayabilir. Bu konuda vatandaşların bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi gerektiğine inanıyorum” diye konuştu.