"Bir çocuğun gülüşü, bir toplumun geleceğine atılan en güçlü tohumdur."
20 Kasım, Birleşmiş Milletler ’in 1989’da Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeyi kabul ettiği gün olarak, dünya çapında çocuk haklarının önemine dikkat çekmek amacıyla kutlanır. Çocukların haklarına erişimini sağlamak, bir toplumun geleceği için temel bir sorumluluktur. Diyarbakır, zengin kültürel mirası ve dinamik demografik yapısıyla, çocuk hakları konusunda özel bir inceleme gerektiren bir bölgedir. Ancak sosyoekonomik zorluklar, çatışma süreçlerinin etkileri ve eğitimdeki eşitsizlikler, Diyarbakır’daki çocukların haklarına tam anlamıyla erişiminde engeller yaratmaktadır.
Diyarbakır’da çocukların eğitim hakkına erişimi, bölgedeki yoksulluk ve okul altyapısının yetersizliği gibi sorunlar nedeniyle sınırlıdır. Özellikle kırsal bölgelerde okula devam oranları düşüktür. Eğitim-öğretim materyallerinin eksikliği, öğretmen yetersizliği ve dil bariyeri gibi sorunlar, çocukların kaliteli bir eğitim almasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca, mevsimlik işçilik gibi ekonomik nedenlerle okuldan uzak kalan çocukların oranı dikkat çekicidir. Bu durum, çocukların gelecekteki sosyal hareketliliğini ve topluma katkılarını sınırlayan bir döngüye yol açmaktadır.
Sağlık hakkı, Diyarbakır’daki birçok çocuk için ihmal edilen bir alandır. Yoksulluk, beslenme yetersizliğini ve buna bağlı olarak sağlık problemlerini beraberinde getirmektedir. Diyarbakır’da çocukların büyüme ve gelişimini etkileyen kronik yetersiz beslenme vakaları gözlemlenmektedir. Ayrıca, çocuklara yönelik sağlık hizmetlerinin ulaşılabilirliği şehir merkezlerinde kısmen sağlanmış olsa da, kırsal bölgelerde bu hizmetlere erişim oldukça sınırlıdır.
Çocuk işçiliği, Diyarbakır’da ciddi bir sorun olmaya devam etmektedir. Ekonomik yetersizlikler nedeniyle, çocuklar erken yaşta çalışma hayatına atılmak zorunda kalmakta, bu da eğitim hayatlarını ve fiziksel gelişimlerini olumsuz etkilemektedir. Çocukların, sokakta çalıştırılmaları ya da tehlikeli işlerde istihdam edilmeleri, haklarının açık bir ihlalidir. Ayrıca, Diyarbakır gibi sosyal ve ekonomik zorlukların yoğun yaşandığı bir bölgede, çocukların fiziksel, duygusal ve cinsel istismar riski de yüksektir.
Diyarbakır’daki çocuklar, özellikle yoksulluk, işsizlik ve eğitim eksikliği gibi sorunların yoğun olduğu mahallelerde, uyuşturucu madde kullanımına karşı savunmasız bir durumda kalabilmektedir. Çeteleşme, toplumsal ihmal ve aile içi sorunlar, çocukları uyuşturucuya yönlendiren temel etkenler arasında yer alıyor. Sokaklarda yaşayan veya çalıştırılan çocuklar, bu tehlike ile daha sık karşılaşırken, genç yaşta uyuşturucuya bulaşan bireylerin eğitimden kopma, suça sürüklenme ve sağlık sorunları yaşama riski artmaktadır.
Çözüm Önerileri
Diyarbakır’da daha fazla okul inşa edilmesi, öğretmen sayısının artırılması ve özellikle kız çocuklarının eğitime katılımını teşvik eden projelerin uygulanması önemlidir. En önemlisi de Ana dilde eğitimin önündeki bariyerlerin bir an önce kaldırılması gerekir.
Yoksul ailelerin desteklenmesi, çocukların eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimini artıracaktır. Ailelere maddi destek sağlanarak çocuk işçiliği azaltılabilir.
Yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği içinde çocuk haklarını koruma ve geliştirme çalışmalarına öncülük etmesi gerekmektedir.
Çatışma ortamlarının etkilediği çocuklar için travma sonrası destek programları uygulanmalıdır.
Uyuşturucu ile mücadelede, ailelerin bilinçlendirilmesi, uyuşturucu satıcılarına karşı daha sıkı denetimlerin yapılması ve çocukların rehabilitasyonu için kapsamlı destek programlarının uygulanması kritik öneme sahiptir.
Diyarbakır’da çocuk haklarının korunması ve geliştirilmesi, yalnızca bölgesel bir mesele değil, aynı zamanda tüm Türkiye’nin geleceği açısından kritik bir öneme sahiptir. Çocukların eğitim, sağlık, oyun ve güvenli bir çevrede büyüme hakları, toplumun refahı ve ilerlemesi için bir öncelik haline getirilmelidir. Bu bağlamda, 20 Kasım Çocuk Hakları Günü, Diyarbakır’daki çocukların yaşam koşullarını iyileştirmek ve haklarına tam erişim sağlamak için bir farkındalık oluşturma fırsatı sunmaktadır.