SEYYİD ŞEYH HASAN-I ZERRAKİ’NİN HAYATI VE BÖLGEDE Kİ DİNİ VE İDARİ FAALİYETLERİ (2)

İmam Ali de Hz.Ebu Talib'in oğludur.

Zırkan/Zırki; Coğrafyası bugün, Diyarbakır‟ın Lice ve Hazro ilçeleri ile Siirt‟in Baykan ilçesini kapsamaktadır.

Zırki bölgesi sırasıyla Selevkos,Bizans,  Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu,Safevi ve Osmanlı hâkimiyetlerine girmiştir.ZIRKAN/ZIRKİ Bölgesinde

(16 onaltı tane) Kürd Aşiretinin biraraya gelip birleşmesiyle oluşturmuş olduğu federatif yapıya  Zırkan/Zırki Beylikleri meydana gelmiştir.

Bu Beyliklerin başında'ki idareciler ve yöneticileri,Seyyid Şeyh Hasan-ı Zerraki'nın soyundan gelen torunlarıdır...

Zırki beylikleri Çaldıran Savaşı öncesi Akkoyunlu devletine bağlıyken Safevi devleti Şah İsmail 1503 yılında  Akkoyunlu devletini ortada kaldırınca doğu ve güneydoğuda ki diğer kürd beylikleri gibi ZIRKAN/ZIRKİ Beyliğide 11 Yıl SAFEVİ/ İRAN Devletine zoraki bağlanmış Çaldıran Savaşı'ndan sonra diğer Kürt beylikleri gibi kendi isteğiyle Osmanlı'nın  hâkimiyetini kabul ederek,Osmanlı idaresinde hükümet Sancakları,ve Yurtluk, Ocaklık Sancakları, şeklinde yönetilmişlerdir.

Bu beylikleri 1825 Yılından başlıyarak sistematik bir şekilde1850 yılına kadar ortadan kaldıran Osmanlı Devletı'nın Yenilikçi Padişahı Sultan II.Mahmud ve ingilterede eğitim gören Başbakanı/ Sadrazam Mustafa Reşit Paşa ingilizlerin kışkırtması ile çok kanlı bir şekilde kardeş kanını dökerek beyliklerin statüleri ellerinden alınarak,Osmanlı'nın bu Merkezileşmesi ile birlikte bazı Zırki beylerinın direnmesi üzerine,Atak beglerinde Hanili Timur Beg ve aile efradı ile birlikte 1836 yılından EDİRNE'YE, Mir Muhammed beg'ın oğlu Hacı Ali Efendi, Amcası Ömer Beg'ın oğlu Mahmud Ağayı ve beraberinde ki 30 hanelik Zırki akrabalarını SİVEREK Sancağına,diğer beyler ve akrabalarıda Sivas ve batı illerine sürgüne tabi tutmuşlardır.

"Zırkan/Zırki Beyliği"

Doğu ve Güneydoğuda bulunan onaltı tane  kürd aşiretinin bir araya gelip,

birleşmesiyle ZIRKAN/ZIRKİ ismini Alarak Kurulmuştur.

Abdullah Varlı isimli Bir Kürd yazar;

"Dugalan Kurdan"

Adlı Eserinde Sayfa 385 392 de Zırki Beyliğinde bahseder!

Bu beyliğin Miladi 990 yıllarından Mardin, Nusaybin, Siirt Diyarbakır Dolaylarında kurulduğunu söyler. Yazarın tespitine göre Zırkilerin Beyliğinin yapısı Federatif olup bünyesinde şu Aşiretler yer almaktadır...

1-Mihrani,2-Babosi, 3-Çeliki,4-Becini,

5-Şikaki,6-Sturki,

7-Aşani,8-Kurdili,

9-Kişki,10-Hendeki, 11-Aşiti,12-Suhani, 13-Mahmudi,

14-Kaşaksi,

15-Musiki,

16-Sobari.

BİLGi VE BELGELER

1- Diyarbakır, Lice, Silvan, Hazro, Bismil, Tapu Sicil Kayıtları

2- 1850 yılında ortadan kaldırılan beyliklerin tarihi,

3- Seyyid Şeyh Hasan Zeraki’nin Osmanlı Arşivinde   Bulunan Soy  Şeceresi

4-Aile Soy Şeceresi

5-Şerefhan Bitlisi'nın yazmış olduğu Osmanlıca,Arapça, ve Türkçe Doğu ve Güneydoğu Tarihi Şerefname isimli Kitap Sahife 267/281

6-D.Bakır salnamesi.