Diyarbakır ve Konya arasında ‘Kılıçarslan’ gerginliği! BÜYÜK SKANDAL, VAHİM HATA

Süleyman Aydın- Uğur Kasioğlu

Son günlerde basına yansıyan bazı haberlerde Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından 6 yıldır yürütülen “Türkiye Selçukluları Konya Hanedan Türbesindeki Naaşların Tanzimi” projesi kapsamında yürütülen çalışmaların tamamlandığı yer aldı.

12’si sultan, 17 hanedan üyesi

Tamamlanan proje neticesinde Konya’da, Anadolu Selçuklu Devleti'nin hanedan türbesinden çıkarılan naaş kalıntılarının uzmanlar tarafından DNA ve anatomi analiz edildiği, böylece 12’si sultan, 17 hanedan üyesinin heykelleri yapılarak yüz ve beden görünümü ortaya çıkarıldığı belirtiliyor. Böylece Anadolu Selçuklu sultan ve hanedan üyelerinin yapılan heykellerinin “Türkiye Selçuklu Hanedan Sergisi” kent merkezindeki Darü’l Mülk Sergi Sarayı’nda ziyarete açıldı. Sergide, sultanlardan 1. Kılıçarslan, Şahinşah Melikşah, 1. Rükneddin Mesud, 2. Kılıçarslan, 2. Rükneddin Süleyman Şah, 3. Kılıçarslan, 1. Gıyaseddin Keyhüsrev, 1. Alaeddin Keykubat, 2. Gıyaseddin Keyhüsrev, 4. Kılıçarslan, 3. Gıyaseddin Keyhüsrev ve 2. Gıyaseddin Mesud'un yüz ve beden gerçekliklerine uygun heykeli yer alıyor.

Önemli bir çalışma ama…

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Oktay Bozan, “Kadim medeniyetimizi yaşatmak ve bunu gelecek nesillere aktarmak amacıyla yapılan böyle bir çalışmanın önemli olduğunu öncelikle belirtmek istiyorum. Zira Anadolu Selçuklu hükümdarları hem Türk hem de İslam tarihi için önemli rol oynamış tarihi şahsiyetlerdir. Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu’nun vatan olmasında belirleyici olmuş, daha sonra kurulacak olan Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti için temel teşkil etmiştir. Bu nedenle tarihimizin gelecek nesillere aktarılması, aidiyet duygusunun geliştirilmesi ve tarih bilincinin oluşturulması açısından önemi kuşkusuzdur. Ancak bu yapılırken mümkün oldukça tarihi kayıtlardan ve bilimsel verilerden istifade etmek mecburiyetindeyiz. Aksi halde yapılan kıymetli çalışmalar zan altında kalır, çalışmaları yürüten akademisyenlere güven sarsılır” dedi.

“Projede vahim bir hata yapılmıştır”

“Maalesef üzülerek ifade etmeliyim ki altı yıl boyunca çok kıymetli kurumlar eliyle ve ciddi meblağlar karşılığında yürütülen projede vahim bir hata yapılmıştır” diyen Bozan, 2021 yılı başında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan’ın mezar yerinin tespiti için Dicle Üniversite’de bir komisyon kurulduğu hatırlatmasında bulundu.

“Sultan I. Kılıçarlan’ın mezarının Silvan’da olduğunu kamuoyu ile paylaşmıştık”

Söz konusu süreçte kendisinin de içerisinde bulunduğu “Sultan I. Kılıçarslan’ın Mezar Yerinin Tespit Komisyonu”nun yaptığı titiz çalışma sonunda Sultan I. Kılıçarslan’ın mezarının Silvan’da olduğunun tespitinin yapıldığını ve konunun günlerce ulusal basında yer aldığını belirten Prof. Dr. Bozan, “Farklı disiplinlerden oluşan komisyonumuz, konuya ilişkin tüm tarihi verilerin yanı alan çalışması, iddiayı temellendirecek diğer bulgularla beraber Sultan I. Kılıçarlan’ın mezarının Silvan’da olduğunu kamuoyu ile paylaşmıştı” dedi.

“Bu gülünç iddiayı ciddiye almamıştık”

Bu sevindirici gelişmenin yaşandığı günlerde Konya’dan “Türkiye Selçukluları Konya Hanedan Türbesindeki Naaşların Tanzimi” projesinde olduğunu öğrendikleri bir akademisyenin, Diyarbakır’da kurdukları ‘Sultan I. Kılıçarslan’ın Mezar Yerinin Tespit Komisyonu’ndaki bir akademisyeni arayarak buna itiraz ettiğini, kendilerinin de büyük ve önemli bir proje yürüttüklerini, I. Kılıçarslan’ın da kemiklerinin Konya’da olduğunu iddia ettiğini ifade ederek şöyle dedi:

“Bu süreçte bizler bu gülünç iddiayı ciddiye almamıştık. Belli ki bu akademisyen, Sultan I. Kılıçarslan ile ilgili hiçbir şey okumamıştı. Zira bölgede yaşayan dönemin yakın tarihçilerinden İbnü’l-Ezrak “ Târîḫu Meyyâfâriḳīn ve Âmid” adlı eserinde Kılıçarslan’ın kabrinin Meyyâfârikîn’de olduğunu söylemiştir. İbnü’l-Ezrak’ın verdiği bu bilgiyi daha sonra bu konu hakkında bilgi veren Mahmud  b.  Muhammed el-Aksarâyî (ö:1333),  Şemsüddîn  Ez-Zehebî  (ö: 1348),  Hamdullah Müstevfi (ö: 1340) ve Cemalüddîn  Yusuf  İbn  Tağriberdî  (ö:  1470) gibi  İslam  tarihçileri de teyit etmektedir. Bu tarih kayıtların yanı sıra Sultan I. Kılıçarslan hakkında Selçuklu uzmanı Prof. Dr. Işın Demirkent, “Sultan I. Kılıçarslan” adlı eserinde ve İslam Ansiklopedisine yazdığı “I. Kılıçarslan”  adlı maddesinde mezarın Silvan’da olduğunu ifade etmektedir. Bununla birlikte Anadolu Selçukluları hakkındaki Prof. Dr. Osman Turan “Selçuklular Zamanında Türkiye” adlı eserinde, ayrıca Prof. Dr. Mustafa Alican,  “Bir Ortaçağ  Şehri Olarak Meyyafarikin (Silvan)”  adlı  doktora tezinde  ve Prof. Dr. Adnan Çevik de  “XI-XIII. Yüzyıllarda Diyar-ı  Bekir Bölgesi”  adlı  doktora  çalışmasında  aynı bilgi yer almaktadır. Bu konudaki kaynakları artırmak mümkündür”

“Bu hamur, daha çok su götürür”

Sultan I. Kılıçarslan’ın mezarının Silvan dışında başka bir şehirde veya Konya’da olduğunu iddia eden hiçbir kaynak söz konusu olmadığını da ifade eden Prof. Dr. Bozan, “Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından yürütülen proje nedeniyle elde kalan birkaç kemiğin de Sultan I. Kılıçarslan’a ait olduğunu iddia edilmiş, bu tutum daha sonra Sultan I. Kılıçarslan ile ilgili sürecin ağırdan alınmasına neden olmuştur. Bu hamur, daha çok su götürür” diye konuştu.

'Cesaret madalyası' aldı

Dicle Üniversitesi’nde 2021 yılında Selçuklu Devleti’nin önemli hükümdarlarından Sultan 1’inci Kılıçaslan’ın mezar yerinin tespiti için kurulan komisyonda görev alan Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Oktay Bozan, aynı zamanda Özbekistan tarihi için önemli sayılan, 11'inci yüzyılda kurulup, yaklaşık 200 yıl hüküm süren Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın da mezar yerinin tespit edilmesi için de çalışma yapmış ve Harzemşah'ın mezarın Silvan ilçesinde olduğunu tespit etmişti.  Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın mezarının Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde olduğunu kanıtlayan Prof. Dr. Oktay Bozan’a 19 Mayıs 2023 tarihinde Özbekistan’da Ürgenç Devlet Üniversitesi’nde düzenlenen sempozyumda, ülkede sadece askerlere verilen 'cesaret madalyası' verilmişti.