Diyarbakır’da yüzyıllık gelenek: 1 çay 1 çizik

AMİDA HABER - Diyarbakır’da yıllardır süregelen bir gelenek, esnaf ile çaycılar arasındaki güvenin simgesi haline gelmiş durumda. Özellikle Sur ilçesinde hala sürdürülen bu sistemde, çay borçları ne fişle ne de deftere yazılıyor; yalnızca dükkân kapılarına veya duvarlara atılan çiziklerle takip ediliyor.

‘Çaycı tebeşirle çizik atıyor’

Geçmişten bugüne aktarılan bu sisteme göre, bir esnaf gün içerisinde kaç bardak çay istediyse, çaycı tebeşirle duvara o kadar çizik atıyor. Gün sonunda ya da cumartesi günleri, çaycı borçları toplamak için tekrar dükkânlara geliyor. Esnaf ödemesini yapınca da, çaycı ıslak bir bezle duvardaki çizikleri siliyor. Esnaflar bu çiziklere dokunmuyor, borçlarını zamanında ve eksiksiz ödüyor. Bu da Diyarbakır esnafı arasındaki güvenin ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor.

‘Esnaflar arasında güven var’

Sur ilçesinde 16 yıldır aynı caddede esnaflık yapan Selahattin Emen, bu sistemin Diyarbakır’a özgü olduğunu belirterek şunları söyledi: “Bu sistemi Diyarbakır dışında başka bir yerde görmedim. Burada esnaflar arasında güven var. Kimse bir çaya tenezzül etmez. Çaycı günde üç defa gelir, biz de misafirimiz geldiğinde ayrıca çay isteriz. Gün sonunda gelir, parasını alır, çizikleri siler. Bu sistem hep böyle sürdü ve devam ediyor.”

‘Kimse bir çayın çizilmesini veya silinmesini önemsemez’

Melik Ahmet Caddesi’nde 35 yıldır çay ocağı işleten Hasan Fidancan ise artık defter sistemine geçtiklerini, ancak duvar çizik sistemiyle çalışan çaycıların hâlâ olduğunu söyledi: Fidancan: “Sabah erkenden semaverimizi yakıyoruz, temizliğimizi yapıyoruz. Sonra esnaf dükkanlarını açınca bazıları kahvaltıya gelir, bazıları ise çay dükkanlarına çayı ister. O an ödeme alınmaz; ya akşam ya da cumartesi günü borçlar toplanır. Kimse bir çayın çizilmesini veya silinmesini önemsemez. Eskiden biz de duvarlara çizik atardık ama şimdi deftere yazıyoruz. Defter bizim için daha pratik oldu. Yine de bu eski sistemi sürdüren çaycılar var. Bazen ufak tefek sıkıntılar yaşansa da büyük bir problem olmuyor.”