Erzurum Kürt şehri mi? Dadaşlar Kürt mü?

AMİDA HABER - Erzurum’da yapılan bir sokak röportajı hem tarihçileri hem vatandaşları ikiye böldü. Sokak röportajında konuşan yaşlı adam Dadaşların Kürt olduğunu söylediği video patlama yaptı. Sosyal medyada kısa sürede yayılan videodan sonra Erzurum Kürt şehri mi? Dadaşlar Kürt’ mü? soruları gündeme geldi.

‘Erzurum nüfusunun yüzde 60’ı Tebriz kökenli’

Tartışmalara ilişkin Amida Haber’e konuşan Erzurum Atatürk Üniversitesi Öğretim Görevlisi Kerem Karabulut, Erzurum nüfusunun yüzde 60’nın Tebriz’den geldiğini belirtti. “Nüfusun yüzde 50-60’ı Tebriz kökenlidir. Dadaşlar, etnik olarak Türkler” dedi. Dadaş kelimesinin İran ve Kuzey Azerbaycan’da, Kars, Iğdır ve Ağrı’nın Terekeme kesimlerinde “ağabey” anlamında kullanıldığını belirten Karabulut, “Babaya da amcaya da Dadaş diyen var o kültürde. Azerbaycan kökenli bir kelime” diye konuştu.

‘Azerbaycan Türkleri ile büyük benzerlik gösteriyorlar’

Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi tarih ve yakınçağ tarihi üzerinde yaptığı çalışmalarla bilinen Prof. Dr. Oktay Bozan ise, Dadaş kelimesinin Erzurum ve çevresinde yaşayan kişilere verilen bir isim olduğunu söyledi.

Bozan şunları söyledi, “Günümüzde Erzurum ile özdeşleşmiş bir tanımlamadır. Bu ifade etnik bir kimlikten ziyade bir özellik ve hususiyet gibi gözükmektedir. Dadaş kelimesi, günlük hayatta “ağabey, arkadaş, dost” anlamında kullanılmaktadır. Elazığlılar için kullanılan “Gakgoş” (ağabey, kardeş) tanımlamasına benzetebiliriz. Aynı şekilde Sivaslılara “Yiğido” denmesi gibi bir kullanımdır. Dadaş’ın bir Türk boyu olduğu veya Kıpçak Türklerinden olduğu yönünde iddialar vardır. Bunların Karapapak ve Tereke Türkleri olduğu da söylenir. Yaşam tarzı ve kültürel hayat açısından Azerbaycan Türkleri ile büyük benzerlik göstermektedir. Dadaş kavramı, Milli Mücadele ve sonrasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bugün Dadaşım diyenlerin hemen hemen tamamının Türkçe konuştuğu ve Türk olduğunu söylemek mümkündür.

‘Kürtlerin yaşadığı yerlerde ‘Dadaş’ ifadesi kullanılmaz’

Şehir merkezinin yanı sıra Hasankale, Aşkale, Köprüköy, Oltu, İspir, Aziziye ilçelerinde yaygın olarak kullanılır. Kürtlerin bulunduğu Horasan, Karayazı, Tekman ve Çat gibi ilçelerde ise “Dadaş” ifadesi yaygın olarak kullanılmaz. Dadaşların, türkülerinde Türk ifadesine vurgu yapılır. Bu ifadeyi de zaten Kürtlerin kullandığını söyleyemeyiz. Ancak Türklerle beraber yaşayan bazı Kürtlerin de aynı kültürün bir parçası olması ve aidiyet duygusu ile bu ifadeyi kullanması da mümkündür. Dadaşlar genellikle dindar, gelenek ve göreneklerine bağlı kişilerdir. Cesaret ve girişkenliği ile temayüz etmiş insanlardır. Namus, haysiyet ve mülküne bağlıdırlar. Erzurum,11. Yüzyıldan itibaren Türklerin iskanına sahne olmuştur. Türklerin yanı sıra Müslüman unsurlar içerisinde Kürtler olmakla birlikle sayı açısından Türklere nispetle çok değildir. Gayrimüslimler içerisinde ise Müslümanların yanı sıra Ermeniler bulunuyordu. Ancak vilayetin genelinde Müslüman nüfus gayrimüslimlere oranla daha fazla olmuştur” değerlendirmesinde bulundu.

‘Sadece Türk şehri değil’

Yakın dönem Kürt tarihi üzerine yaptığı çalışmalarıyla tanınan Namık Kemal Dinç ise, Erzurum'un sadece Türk şehri olmadığını söyledi. Dinç, "Erzurum Azerilerin, Türklerin, Kürtlerin ve Ermenilerin uzun süre birlikte yaşadığı bir şehir" dedi. Dinç, Dadaşların Kürt olup olmadığı ile ilgili herhangi bir çalışmasının olmadığını ifade etti.

Grok da katıldı

X’in sosyal medya platformu Grok’ta tartışmalara katıldı. Grok, “Asıl Dadaşlar, Erzurum’un yerli halkıdır ve bu kimlik etnik kökenle sınırlı değildir. Türkler, Kürtler, Farslar ve Rumlar dahil, Erzurum’da yaşayan herkes Dadaş olabilir. Dadaşlık, cesaret, onur ve özel bir ahlak koduyla tanımlanır; korkmamak ve gereksiz yere öldürmemek gibi değerleri içerir. Bu, daha çok bir yaşam biçimi ve bölgesel bir kimliktir. Erzurum’dan olan herkes, kökenine bakılmaksızın bu kültürel kimliği taşıyabilir.”