Amed nasıl Diyarbakır oldu?

AMİDA HABER- Türkiye, Bursaspor-Amedspor maçında yaşanan ırkçı saldırıları konuşmaya devam ediyor. MHP lideri Devlet Bahçeli önceki gün meclisteki konuşmasında “Amed diye bir yer yok” açıklaması tartışmalara farklı bir boyut kazandırdı. Peki, Diyarbakır'a neden Amed denir? Diyarbakır mı Amed mi?

Peki tarihçiler ne diyor?

Kimi kesimler “Amed” isminin kullanılmasını siyasi bir tavır şeklinde yorumluyor. Ancak tarihçiler ve belgeler, 33 uygarlığa ev sahipliği yapmış 9 bin yıllık kentin en eski isimlerinden birinin “Amid” veya “Amed” olduğunu gösteriyor. Tartışmaların yaşandığı dönemde konuşan tarihçi ve araştırmacı Baran Zeydanlıoğlu, Amid isminin kent tarihinde en çok kullanılan isim olduğuna dikkat çekti.

Zeydanlıoğlu, “Tarihte Amid, Amida ve Amit isimleri geçiyor. Özellikle bu üç isim kullanılıyor. Yaklaşık 2 bin sene boyunca kullanılan ismi ise Amid ya da Amidya ve Amidi. Omit diye de geçiyor. Aynı zamanda bazı Arap ve Fars kaynaklarında Hamid olarak da geçiyor. Ermeni krallık döneminde ise Tigran’ın şehri anlamında Tigranagerd olarak geçiyor. Asurlarda, Romalılarda, Bizanslarda sürekli Amid denmiş. Şehrin tarihte en çok kullanılan ismi Amid’dir” dedi.

Diyarbakır'a neden Amed denir?

Öte yandan tarih araştırmacısı Nimetullah Atal da Bahçeli’nin sözlerinin ardından sosyal medya üzerinden Osmanlı arşivlerinin görselini paylaşarak, “Cumhurbaşkanlı Devlet Arşivlerinde yer alan Osmanlı belgelerinde 'Amed' ile ilgili 2922 adet belge bulunmaktadır. Osmanlı'yı 'devlet' olarak görüyorlarsa tabi...” yorumunu yaptı.

Nasıl Diyarbakır oldu?

Amed, Amîd, Amida, Omid, Emit, Tîgranagerd, Diyarıbekr, Diyarıbikr ve Dîyarbekir gibi isimler Diyarbakır’ın eski isimleri arasında bulunuyor. Amid isminin kullanımının özellikle Diyar-ı Bekr'in 1867 yılında vilayet oluşundan sonra yavaş yavaş terk edildiği görülüyor.

Cumhuriyetin kurulmasıyla beraber ise 1938’de kentin ismi resmen Diyarbakır olarak değiştirildi. Ancak bu isim değişikliği, 17 Kasım 1937 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün Diyarbakır'da yaptığı bir konuşması üzerine yapılan tartışmalar ve ardından Türk Dil Kurumu'na gönderilen bir telgrafla başladı.

Türk Dil Kurumu Genel Sekreteri İbrahim Necmi Dilmen"e gönderilen telgrafta şu ifadeler yer alıyor:

“Diyarbekir şehrinin isminin etimolojisine dair etüt var mıdır? Esasta bu şehrin ismi 'Bakır memleketi' manasına olan 'Diyarbakır' olması gerektir ve artık bu isimle tanınacaktır. Dil Kurumu'nun bu hususta Tarih Kurumu ile işbirliği yaparak, historik ve lengüistik tetkikatta bulunması emrediliyor.”

Bu telgraf üzerine acele toplanan Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu üyeleri kentin ismini “Diyarbakır” diye değiştirdiklerini telgrafla kente geri bildirdiler.

Yeşil ve Toros pankartları açılmıştı

Olaylı Bursaspor-Amedspor maçında Bursaspor tribünlerinde 90'lı yıllardaki faili meçhul cinayetler ile özdeşleşen "Beyaz Toros" ve “Yeşil” kod adlı Mahmut Yıldırım'ın posterleri açılmış, futbolcular saldırıya uğramıştı.