Diyarbakır Surlarının kurtarıcısı: ‘Gabriel’e Vefa’ sergisi

AMİDA HABER- Fransız arkeolog Albert Louis Gabriel, 1932’de Diyarbakır’a yaptığı ziyaretlerde surların yıkımına tanıklık etmiş ve hazırladığı raporla Ankara’ya başvurarak yıkımın durdurulmasını sağlamıştı. Diyarbakır Kültür Tanıtma ve Yardımlaşma Vakfı (DİTAV), kentin kültürel mirasının korunmasında büyük emeği olan Gabriel için “Gabriel’e Vefa” başlıklı bir sergi düzenliyor.

Orijinal görseller sergilenecek

Sergide, Gabriel’in Diyarbakır üzerine yazdığı Şarki Türkiye’de Arkeolojik Geziler adlı kitabında yer alan orijinal fotoğraflar ve çizimler yer alacak. Etkinlik, 18 Eylül 2025 Perşembe günü saat 16.00’da, Suriçi’ndeki DİTAV Kültür Sanat Evi’nde açılacak. Sergi bir ay boyunca ziyaretçilere açık olacak.

Panel düzenlenecek

Etkinlik kapsamında ayrıca 20 Eylül Cumartesi günü “Diyarbakır, Surlar ve Gabriel” başlıklı bir panel yapılacak. DİTAV ikinci başkanı Şeyhmus Diken’in moderatörlüğünü üstleneceği panele, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Serra Bucak ve Dicle Üniversitesi Rektör Yardımcısı, Zerzevan kazı başkanı Aytaç Coşkun katılacak.

Diyarbakırlılar Ahmet Ümit için saatlerce sıra bekledi

Yeni projeler yolda

DİTAV, Gabriel’in adının Diyarbakır’da uygun bir mekâna verilmesi için kamuoyuna çağrıda bulunurken, ayrıca Diyarbakır-İstanbul-Paris eksenli bir Gabriel belgeseli hazırlayacaklarını da açıkladı. UNESCO Dünya Mirası listesine girişinin 10. yılında düzenlenen sergi ve panel halka açık olacak.

Gabirel’in Surları kurtarma mücadelesi

Fransız arkeolog Albert Louis Gabriel 1932 yılının ilkbahar (Nisan-Mayıs) ve sonbahar (Ekim - Kasım)’ında iki kez Diyarbakır’a gelir. Bölge ile ilgili araştırmalar yapmak üzere Diyarbakır’a gelen Gabriel, şehrin Valisi Faiz Ergun’un talimatıyla “şehre (sur içine) hava girmiyor ve bulaşıcı hastalıklar yayılıyor” gerekçesiyle surların kuzey ve güney burçlarında dinamitle surların tahrip edildiğine tanık olur.

Hiç geciktirmeden “Bu tarihi surlar yıkılırsa geleceğe kalması söz konusu olan mirasınız yok olur” der ve bir rapor-mektup yazarak Ankara’ya resmi yetkililere yollar. Kısa süre içinde Ankara’dan gelen bir yazıyla Sur yıkımı durdurulur. O arada dört sur burcu yıkılmış olur.

Gabriel Türkiye’den ayrıldıktan sonra “Şarki Türkiye’de Arkeolojik Geziler” adını verdiği detaylı bir kitap yazar. Kendi çektiği fotoğraflar ve çizimleri de kitapta yer alır. DİTAV, 2014 yılında Fransızca kitabın Türkçe çevirisini yayınlamıştı.