Çözüm masası: Kürtlere Moro modeli

AMİDA HABER- PKK mensuplarının silah bırakma ve örgütsel fesih kararının ardından Meclis’te kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, çatışma çözüm modellerini masaya yatırıyor. Filipinler’de Moro halkının barış süreci, olası çözüm için örnek olarak tartışmaya açıldı.

Komisyonda Moro modeli konuşulacak

Komisyon bugün 17 Ağustos tarihli 10’uncu toplantısının ilk oturumda Prof. Dr. Havva Kök Arslan, Prof. Dr. Sevtap Yokuş Veznedaroğlu, Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik ve Doç. Dr. Çerağ Esra Çuhadar, çatışma çözümü üzerine sunum gerçekleştiriyor. İkinci oturumda ise Moro barış sürecinde aktif rol oynamış Büyükelçi Fatih Ulusoy ve Hüseyin Oruç deneyimlerini paylaşacak.

Moro modeli nedir?

Filipinler’in güneyindeki Moro Müslümanlarının 40 yılı aşan silahlı mücadelesi, 2014’te imzalanan Bangsamoro Kapsamlı Barış Anlaşması (CAB) ile sona erdi. Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF), silahları bırakarak siyasi yapıya dönüştü. Süreçle birlikte Bangsamoro Özerk Bölgesi kuruldu, bölgeye parlamento ve kaynak kontrolü dahil geniş yetkiler verildi. Türkiye’nin de gözlemci olarak katkı sunduğu süreç, uluslararası alanda örnek model olarak kabul ediliyor. 21 Ocak 2019 yapılan halk oylamasında Bangsomoro Organik Yasası'nın onaylanmasından sonra Müslüman Mindanao Özerk Bölgesinin yerini aldı.

Kürtler ve Moro halkı: Benzerlikler ve farklar

Moro halkı uzun yıllar merkezi hükümetle çatışma yaşadı. Moro ve Kürtlerin ortak noktaları arasında kimlik talebi, kültürel hak arayışı ve silahlı örgütler üzerinden süren mücadele öne çıkıyor.

Abdullah Öcalan: İmralı’yı Avrupa’ya tercih ederim

Yine dini yapı olarak da iki halk birbirine büyük benzerlik gösteriyor. Moro halkının tamamı Müslüman iken Kürtlerin de büyük çoğunluğu Müslüman kimliğiyle öne çıkıyor.

Coğrafya olarak Moro, Filipinler’de belirli bir bölgeyle sınırlı iken Kürtler ise dört ülkeye (Türkiye, İran, Suriye, Irak) dağılmış nüfusu 30 ila 50 milyon arasında değişen büyük bir halk durumunda. Siyasi hedeflerinde de Moro halkı ve Kürtler arasında benzerlikler dikkat çekiyor. Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) çözüm sürecinde genişletilmiş özerklik elde etti. PKK mensuplarının silah bırakması ve kendini feshiyle devam eden süreçte Kürtler için istenen çözüm modelleri bağımsızlık ve federasyondan, özerklik ve yerel demokrasiye evrilmiş durumda.

Uygulanma şansı var mı?

Uzmanlara göre, Moro modeli çatışmanın müzakereyle çözülmesine dair önemli bir örnek olurken, Türkiye’deki koşulların farklı olduğu da göz önünde bulundurulmalı. Kürtlerin dört ülkeye yayılmış nüfusu, bölgesel dinamikler ve siyasi kutuplaşma sürecin uygulanabilirliğini zorlaştırıyor. Yine de silahsızlanma, demokratik özerklik ve barış inşası gibi başlıklar açısından Moro modeli, bazı kesimler tarafından Kürt sorunu için ilham kaynağı olarak görülüyor.