Diyarbakır’daki Suriyeliler dönecek mi? Esad’ın düştüğünü komşudan öğrendim

AMİDA HABER - Suriye iç savaşı 15 Mart 2011 tarihinde başladı. PEW Araştırma Şirketinin yayımladığı verilere göre ilk 7 yıl içerisinde Suriye’den 13 milyonun üzerinde mülteci evlerin terk etmek zorunda kaldı. 13 milyon başta Irak ve Türkiye olmak üzere komşu ülkelere oradan da Avrupa ülkelerine göç etmek zorunda kaldı. Hali hazırda Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı'nın verilerine göre 3 Ekim 2024 itibarıyla Türkiye’de 3 milyon 89 bin 904 Suriyeli mülteci bulunuyor. Göç eden ve Türkiye’ye yerleşen Suriyelilerin yüzde 74’ü kadın ve çocuklardan oluşuyor.

Bakan açıkladı: 5 günde 7 bin 621 Suriyeli döndü

13 yıl süren iç savaş

8 Aralık’ta Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm (HTŞ) başkent Şam’a girdi. HTŞ, Baas Partisi rejiminin devrildiğini ve Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın 7 Aralık’ta ülkeyi terk ettiğini ilan etti. Suriye iç savaşında 13 yıl sonra Beşar Esad rejimi devrilmesi büyük coşkuyla karşılandı. Milyonlarca insan kutlamalarla sevinçlerini paylaşırken, Türkiye de birçok kutlamaya sahne oldu. 13 yıllık çatışmanın ardından Suriyeli vatandaşların Kilis'teki Öncüpınar Gümrük Kapısı ile Hatay’ın Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü Sınır Kapısı'na akın ettikleri gündemde geniş yankı uyandırdı.

7 bin 621 Suriyeli dönüş yaptı

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın yaptığı açıklamaya göre 9-13 Aralık tarihleri arasında toplamda 7 Bin 621 Suriyeli mülteci ülkelerine gönüllü dönüş yaptı. Suriye’de yaşanan sürecin nereye evrileceği merak konusu olurken, yaşanan belirsizlik karşından milyonlarca Suriyeli de ne yapacakları bilmediğinden süreci merakla takip ediyor.

Diyarbakır’da kaç mülteci var?

Diyarbakır Valisi Murat Zorluoğlu’nun paylaştığı verilere göre aralarında Diyarbakır’ın da bulunduğu 9 ilde 108 bin 412 yabancı uyruklu kişi yaşıyor. Göçmenlerden çoğunun Suriye uyruklu olduğu tahmin ediliyor. HTŞ’nin Suriye’de iktidarı ele geçirmesinin ardından Diyarbakır’da yaşayan Suriyeli göçmenlerin ülkesine dönüp dönmeyeceği merak ediliyor.

‘İşkenceye maruz kaldım’

11 yıl önce Diyarbakır’a yerleşen Minbiçli Ferhat, 6 çocuğu ve yaşlı anne ve babasıyla yaşıyor. Diyarbakır’ın Bağlar İlçesi’ne yerleşen Ferhat, sağlık sorunları nedeniyle başka bir yerde çalışamadığı için açtığı küçük bir markette hayatını idame ettirmeye çalışıyor. Ferhat, yaşadıkları zorlu süreçlerden dolyı ülkesine geri dönmek istemeyenlerden. Ferhat, neden ülkesine dönmek istemediklerini şöyle anlattı: “Çok kötü koşullardan geçtik. Bir defa Kürt olduğum için 2 defa da sigara içtiğim için İŞİD tarafından yakalandım. İşkenceye maruz kaldım. Her seferinde bir şekilde kaçabildim. Süreç her gün daha kötüye gidiyordu. Diyarbakır’da akrabalarımız vardı. Buraya geldim ev tuttum. Sonra geri dönerek ailemi de aldım. 11 yıldır burada yaşıyoruz. Çocuklarım burada büyüdü. Suriye’de süreç belli değil. Buraya alıştık geri dönmeyi düşünmüyoruz.”

‘Zulmü gören bir anne-baba nasıl dönmek istesin’

Yaşlı anne ve babasının da geri dönmeye niyeti olmadığını söyleyen Ferhat, “Bütün ailemiz dağıldı, hepimiz ayrı yerlere göç ettik. Birbirimiz göremiyoruz. Ancak telefonlarla görüşebiliyoruz. Anne babam da dönmek istemiyor. Çocuklarının gözlerinin önünde yaşadığı zulmü gören bir anne-baba nasıl dönmek istesin” dedi. 23 yaşındaki Ayşe de Kobani’den 13 yıl önce göç edenlerden. Ayşe, daha 10’lu yaşlarındayken ailesi ile birlikte Malatya’ya yerleşti. Burada 15’li yaşlarında evlenen Ayşe, şu an dördüncü çocuğuna hamile.

‘Zaman gösterecek’

Ayşe, 2023 yılında yaşanan depremlerden sonra hayatının ikinci göçünü yaşadı. Yaşanan depremin ardından Diyarbakır Silvan yolundaki çadır kente yerleşti. 1-2 ay önce Şehitlik’te kiraya giden Ayşe, eşi hurdacıda çalışırken, kendisi de etraftan gelen desteklerle evine ekmek götürmeye çalışıyor. Geri dönüş konusunda fikir sahibi olmayan Ayşe, şöyle konuştu: “Ben burada büyüdüm, evlendim. Çocuklarım burada dünyaya geldi. Evimizde televizyon yok, çevredekilerden Esad’ın düştüğünü öğrendik. Çok sevindik. Fakat geri dönüp dönmemek üzere ne yapacağımızı biliyoruz. Orada daha hiçbir şey belli değil. Zaman gösterecek.”