Son yıllarda Türkiye genelinde yaşanan ekonomik dalgalanmalar, yüksek enflasyon ve artan maliyetler, konut piyasasını derinden etkiledi. Ancak Diyarbakır, bu krizin en sert yaşandığı şehirlerden biri haline geldi. 6 Şubat 2023 depremlerinin ardından konut talebindeki artış ve arzın yetersizliği nedeniyle kira fiyatları astronomik seviyelere ulaştı. 2025 yılı itibariyle kentte kiralar 30 ila 35 bin TL'yi aşarken, kiracı ve ev sahipleri arasındaki uyuşmazlık davaları da rekor seviyeye ulaştı.

Diyarbakır'daki konut krizinin en büyük sebeplerinden biri, yüksek enflasyon ve arz-talep dengesizliği. Deprem öncesinde 8 ila 10 bin TL seviyesinde olan kira fiyatları, son iki yılda birkaç kat artarak bazı bölgelerde 35 bin TL'ye kadar çıktı. Bağlar ilçesindeki eski dairelerde kira fiyatları 7 ila 12 bin TL arasında değişirken, Kayapınar ve Yenişehir’de 50’lik ve 75’lik yol üzerinde yer alan yeni binalarda kiralar 30 ila 35 bin TL’ye ulaştı. Bu rakamlar, Diyarbakır’daki birçok vatandaş için konut kiralamanın artık imkânsız hale geldiğini gösteriyor.

Yüksek kira artışlarını sınırlamak için daha önce uygulanan yüzde 25'lik kira zam sınırı, 1 Temmuz 2024 itibariyle kaldırıldı. Artık kira zam oranları, TÜFE oranına göre belirleniyor. Ancak bu düzenleme, piyasada yeni sorunlara yol açtı. TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranlarının gerçeği yansıtmadığına inanan birçok ev sahibi, TÜFE oranını yetersiz bularak kira fiyatlarını daha da yükseltmeye çalışıyor. Bu durum, kiracı ve ev sahipleri arasında yeni uyuşmazlıklar doğuruyor ve mahkemelerde kira davalarının sayısını artırıyor.

Kira fiyatlarının hızla yükselmesi, Diyarbakır’daki birçok kiracıyı mağdur etti. Asgari ücretin 22 bin 104 TL olduğu Türkiye’de, çalışanların yaklaşık yarısı asgari ücret seviyesinde maaş alıyor. Bu durumda, Diyarbakır’da bir ailenin ortalama kira ödemesi bile maaşını aşabiliyor. Bunun yanı sıra, asgari ücretin altında çalışan kesimler ve emekliler için yüksek enflasyon, ekonomik sıkıntıları daha da ağırlaştırıyor. Birçok kişi kiralık ev bulamazken, mevcut kiracılar da yüksek kira zamları nedeniyle evlerinden çıkmak zorunda kalıyor.

Yeni kira düzenlemeleriyle birlikte ev sahipleri artık daha avantajlı konumda. Avukat Ahmet Olam’a göre, kiracının dava kazanma ihtimali neredeyse sıfır. Ev sahipleri, zam oranlarına uymayan kiracılara ihtarname göndererek tahliye davası açabiliyor ve mahkemeler büyük ölçüde ev sahiplerinin lehine karar veriyor. Özellikle ticari iş yerleriyle ilgili davalar son dönemde ciddi şekilde arttı. Kiracı, yasal zam oranını ödese bile ev sahibi yüksek enflasyonu gerekçe göstererek daha fazla artış talep edebiliyor.

Bu sorunun çözümü için alınması gereken bazı önlemler var. Öncelikle, sosyal konut projeleri hızlandırılmalı, yeni konut üretimi teşvik edilmeli ve uygun fiyatlı kiralık konutlar oluşturulmalıdır. Devlet ve yerel yönetimler, kira artışlarını denetlemek için daha aktif bir rol üstlenmeli ve piyasa üzerindeki spekülatif hareketleri kontrol altına almalıdır. Ayrıca, kiracı haklarını koruyacak daha adil yasal düzenlemeler getirilmeli ve ev sahibi-kiracı ilişkilerini dengeleyen yeni politikalar uygulanmalıdır.

Diyarbakır'da yaşanan kira krizinin çözülmesi için uzun vadeli planlara ihtiyaç olduğu açıktır. Aksi halde, barınma sorunu kentte derinleşecek, ekonomik eşitsizlikler daha da artacak ve kiracıların yaşam koşulları ağırlaşacaktır. Kira artışlarının kontrol altına alınmadığı bir ortamda, Diyarbakır gibi hızla büyüyen şehirlerde yaşamak, çalışmak ve ekonomik olarak ayakta kalmak giderek daha zor hale gelecektir.