Eskiden Diyarbakır’da, özellikle televizyon ve diğer teknolojik araçların olmadığı dönemlerde, insanlar akşamlarını uzun sohbetlerle geçirirdi. Komşular, akrabalar bir araya gelir, saatlerce konuşur, dertleşir, hikâyeler anlatırdı. O yıllarda iletişim kurmanın en doğal ve en güçlü yolu, yüz yüze yapılan bu uzun sohbetlerdi.

Günümüzde ise telefon ve internetin hayatımıza girmesiyle her şey değişti. Artık insanlar zamanlarının büyük bölümünü ekran başında geçiriyor. Birçok kişi bu teknolojiler sayesinde iş yapıyor, para kazanıyor. Şehirleşmenin de etkisiyle, eski mahalle kültürü büyük oranda kayboldu. Akrabalar ve tanıdık gruplar birbirinden uzaklaştı; herkes kentin farklı bölgelerine dağıldı.

Bu değişimle birlikte, misafirlik kültürü de zamanla dönüşüme uğradı. Özellikle günümüzde, insanlar artık birbirlerini daha çok dışarıda, kafelerde ya da restoranlarda ağırlamayı tercih ediyor. Ev ziyaretleri azaldı. Çocuklu ailelerin misafirliğe gitmesi ya da kabul edilmesi ise daha da zorlaştı.

Aslında bu konuda uzun uzun sosyolojik, ekonomik ve hatta politik sebeplerden söz edilebilir. Toplumların değişen yapısı, ekonomik koşullar ve yaşam alışkanlıkları misafirlik kültürünü doğrudan etkiliyor.

Ancak bugün size tüm bu ağır meseleler yerine, dünden kulağıma çalınan ve yüzümde bir tebessüm oluşturan bir Zazaca deyimi anlatmak istiyorum.

Dün, Zazaca şöyle bir söz duydum:

"Saet des hînî bes."

Türkçesiyle şöyle diyebiliriz: "Saat on oldu, yeter artık."

Bu deyim, uzun oturan, kalkmak bilmeyen misafirlere nazik ama espirili bir şekilde mesaj vermek için söylenmiş. Muhtemelen zamanında bizim Zazalar, kalkmayan misafirlere doğrudan "artık git" demek ayıp olur diye, böyle zeki bir formül bulmuşlar. Gerçekten çok zekice ve kültürel incelik taşıyan bir yaklaşım.

Eğer bir gün siz de kalkmak bilmeyen bir misafirinize tatlı bir dille mesaj vermek isterseniz, hafif bir tebessümle "saet des hînî bes" diyebilirsiniz.