Geronimo, yüzlerce Kızılderili lider arasında kendi Kızılderili geleneğine göre şef kabile kanından gelmemesine rağmen gösterdiği mücadele sayesinde doğal lider olarak tarihe geçmiş son Kızılderili liderdir. Kendi anadilinde Gokhlayeh olarak bilinen Geronimo günümüzde Yeni Meksika olarak adlandırılan bölgede doğmuştur.

Kızılderili tarihine baktığımız zaman yaşadıkları coğrafya da ve özellikle Kıta Amerika da bir zamanlar sayıları 100 milyonları geçen nüfusları “ Beyaz Adam”ın kıtayı istila etmesi ile bu sayı 100 binlere kadar düşmüştür.

Kristof Kolomb’ un 1492’ de Amerika’ya ulaşma dönemi ile sonraki asırlarda Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı büyük çaplı soykırımlar gerçekleştirilmiştir. Tarih boyunca “Beyaz Adam” bu kadim yerlilere karşı çeşitli biçimlerde insanlıkla bağdaşmayacak vahşice yaptırımlarda bulunmuştur. Kızılderililerin sınırlı bölgelerde tutulmaları, göçe zorlanmaları, bağışıklık sistemlerinin alışık olmadığı çiçek hastalığının bulaştırılması( çiçek soykırımı olarak bilinir)ile Kızılderili çocuklarının Hıristiyan misyonerler tarafından ailelerinden kopartılarak eğitim altına aldıkları yatılı okullar bu yaptırımlardan en yaygın ve belirgin olanlarıdır.

Kanada yerli yatılı okulları ile ABD yerli okullarında ailelerinden kopartılan Kızılderili çocukları,hem kültürlerinden hem de ana dillerinden uzaklaştırılarak kültürel soykırıma maruz bırakılmışlardır.Kızılderili halkı için 12 Ekim 1492 tarihi büyük trajedinin tarihi olarak bilinir. Bu tarihi Amerika, hem Kolomb Günü olarak hem de Şükran Günü olarak ta kutlamaktadır.Bu durum oldukça ironiktir.

İspanyollar tarafından geniş bir coğrafyada gerçekleştirilen soykırım( Küba, Haiti, Dominik Cumhuriyeti, Porto Rika, Jamaika, Bahama)tarihe Tayno Soykırımı (Taino Genocide)olarak geçmiştir. Bu söz konusu coğrafyalarda yaşayan yerlilerin isimleri Tanyo ya da Ararak olarak geçmekteydi.

Kızılderililere karşı sistematik olarak çok sayıda soykırım faaliyetleri yürütülmüştür. Yukarıda ifade edilen büyük soykırımın yanında çok sayıda soykırımdan bahsetmek mümkün. İngiliz ve Fransızlar tarafından gerçekleştirilen Kalinoya Soykırımı(Kalinoya Genocide)1626 yılından sonra bu yüzyılın sonuna kadar sürmüştür. Toplu ölümler, sürgünler ve katliamların ardı arkası kesilmemiştir.Küçük Antiler diye bilinen coğrafyada yaşayan Kalinogo yada diğer ifadeyle Karip yerlileri büyük trajediye maruz bırakılmışlardır.

Kızılderili tarihi ne yazık ki soykırımlarla dolu bir tarih. Peguat Soykırımı(Peguat Genocide), Bothuk Soykırımı (Beathuk Genocide) bunlar tarihe kara yazıyla geçmiş büyük soykırımlardır.Beathuk Soykırımı sırasında ölen Beathuk Kızılderili, son Beathuk kadını Shanowdithit’in 1828 de ölmesiyle bu Kızılderili soyu yok olmuştur.

19.yüzyılda Amerika Birleşik Devletlerin de kıtanın doğu kıyısında “ Beyaz Adam” ın ilerlemesi için Kızılderililer göçe zorlanmış ve büyük katliamlara tabi tutulmuşlardır. Amerika’nın orta kısmında yaşayan Bizonların öldürülme nedeni, Kızılderililerin en büyük geçim kanalı olan Bizonlar üzerinden onları göçe zorlamaktı. Birleşik devletlerde o dönemde her bir Kızılderili kafası için 5 dolar ile kafa derisi getirenlere de birkaç sent verilerek Kızılderili katliamları sistematik hale gerilmiştir.Beyaz Adamın gerçekleştirdiği vahşet uygulamaları, daha sonra çekilen filmlerle(kovboy filmleri) yaşananlar tersinden yansıtılarak, tüm vahşi saldırıları Kızılderililer yapıyormuş gibi kendilerini aklamaya çalıştılar.Filmlerde yerliler, sivillere saldırıp kafa kesen, kafa derisi yüzen, tren soygunları yapanlar olarak kodlandı.Oysa tarih boyunca bunu yapan Avrupalı Beyaz Adamlardı.

Kızılderililer barışçıl ve doğayla oldukça uyumlu bir halk olarak bilinirler. Nitekim barış amaçlı çağrılan yüzlerce Kızılderili şefi dostane davranmalarına rağmen, ikram edilen zehirli şaraplar yüzünden cinayete kurban edilmişlerdi.

Kaliforniya’ dan, Kolorado’ya , Peru’ dan Meksika ve Ekvator’a kadar uzanan geniş bir alanda gerçekleştirilen Kızılderili katliamları tarihe çeşitli katliam isimleri ile geçmiştir. Bu soykırımların hepsini yazmak başlı başına yazı dizisi gerektirmektedir. Geronomi’nin hikayesine aktarmadan önce Kızılderililerin karanlıkta bırakılan taraflarına azda olsa değinmeden geçmek yazının bütünlüğünü eksik bırakırdı.

Meksikalı yerli olan Geronimo, Apaçi soyundan geliyordu. Geronimo, Amerikan hükümetine karşı savaşan son lider olması, onu sembol bir isim haline getirmiştir. Apaçiler arasında son savaşçı olarak biliniyordu.Çok az sayıda Apaçi savaşçıyla binlerce askere karşı ciddi direnişler göstermiştir.

1829 da doğan ve 1909 da ölen Geronimo, tüm ömrünü Kızılderili direnişine adamıştır.1858 yılında ailesi İspanyollar tarafından katledilir. Özellikle bu tarihten sonra intikam duygusuyla hareket eden Geronimo’nun bu öfkesi kabilesinde ciddi destek bulur ve kısa zamanda bir Kızılderili mücadelesine dönüşür.

Geronimo, bir şef değil aslında bir şamandı. Bu özellik ona ruhsal ve entelektüel bir lider olmasına etki etmiştir. Apaçiler içinde çok saygın bir yeri olan Geronimo, 1870 yılında yerleştirildiği rezervasyon bölgesi(San Carlos) tan beşinci kaçış girişimde başarılı olur.1885’te bir grup kabile üyesi ile bu tutsak bölgesinden kaçan Geronimo 1894 yılına kadar bulunamaz.

Geronimo’nun sığındığı Dumanlı dağların da izine rastlayan birlikler civar yerli köyleri basarak herkesi katletmeye başlar. Bunun üzerine dayanamayan Geronimo teslim olmak zorunda kalır. Savaş suçlusu olarak tutuklanarak Oklohamaya götürülür.Tutuklu bulunduğu süre içinde aşağılama ve türlü türlü işkencelere maruz bırakılır.

Geronimo, 1909 da cezaevinde geçirdiği zorlu koşullara dayanamadığı için hayatını kaybeder. Verdiği mücadele ile Kızılderili tarihine son direnişçi olarak geçer. Bugün gelişmiş ülke olarak dünyaya yön veren ülkelerin aslında sicillerinin ne kadar kirli olduğunu, sömürgecilikle elde ettikleri zenginliklerin nasıl kirli dayanaklardan geldiğinin çok önemli örneklerindendir milyonlarca Kızılderilinin soykırımlara uğratılmış olması. Günümüzde sömürgecilik farklı versiyonlarıyla halen devam etmektedir. Bu küresel sömürü sistemi ancak Geronimo gibi şahsiyetlerin her yerde milyonları bulmasıyla çözülebilecektir.