Kamçı, bezlerin örgü hâline getirilmesiyle hazırlanır. Bu oyun Têrkan bölgesinin dışında, dünyanın herhangi bir yerinde veya bölgesinde yoktur.

Her yıl Têrkan'da şölen havasında oynanır bu oyun. Peki yılın hangi ayında yapılır bu festival?

Bu konudan bahsetmeden önce, bilmeyenler için Têrkan neresi biraz o bölgeyi tanıtalım.

Daha sonra, her yıl festival olarak adlandırılan bu kamçı oyununun ne zamandan beri oynandığı, nasıl bir oyun olduğu hakkındaki yazıya geçeceğiz. Têrkan bölgesi, bölgedeki yaşlıların deyimiyle iki suyun arasında kalan bölge, yani Ava Aminê (Dicle Nehri) ve Çemé Ambarê (Ambar Çayı) arasında kalan bölgeye denir.

Ama resmi olarak başta Dicle olmak üzere Hani, Eğil, Kocaköy, Sur ve Yenişehir ilçe sınırları içerisinde kalan bölgeye deniliyor.

Bölge doğa harikası bir yer. Diyarbakır'dan çıkışta Silvan ve Hani yol ayrımında Hani yoluna devam ederken müthiş bir ova çıkıyor önünüze, yolun 40. kilometresinden sonrası ise Hani'ye kadar dağlık ve doğa harikası bir alandır.

Tabii Têrkan bölgesi kendi içinde beş parçaya bölünür. Avdelani, Siprani, Hacani, Sofyani, Deşti(ovalılar) diye adlandırılır. Tabi son kırk elli yılda diğer dört parçadakilerden Deşti köylerine gelip yerleşenler çoktur. Büyükşehir yasası ile birlikte mahalle yapılan iki belediyesi vardı, Kaygısız Dicle'ye, Özekli ise Sur ilçesine bağlıydı.

Bazı kaynaklar Têrkan, Terikan, Tırkan, veyahut Tirikan aşiretinin aslında Türklükten geldiği iddia edilse de bu kaynaklar ya yetersizdir yada bilinçli bir çarpıtmadır. Mesela bir kaynakta söylenene göre Têrkan bölgesi, Amid şehrinin kuzeyinde en az yüz elli yerleşim yeri olan bir bölgenin adıdır. Neyse ki bu bir başka tartışma konusudur.

Biz yazımızın asıl nedeni olan kamçı oyununun ne zamandan beri var olduğuna ilişkin konuya dönelim. Peki bölge halkı bu Kamçı oyunu nereden bulmuş ne zamandan beri oynuyor.

Biraz açmamız gerekiyor diye düşünüyorum. Kamçı oyunu Şerefxanın Şerefnamesinde bu oyunun Kürtlerin beylikleri döneminde yani bin beşyüzlü yıllarda, her yıl mayısın son perşembe'sinde bir araya geldikleri Dicle barajı yapıldıktan sonra suyun altında kalan, Piran(Dicle) ilçesinin Pirxaga (Özbek )köyünde bulunan ziyarete gelip istişareler yapıldıktan sonra seçkin savaşçılar arasında yapılan oyun olarak anlatılır.

Yılda bir araya gelen beylik sancağı güç denemesi olarak ve barışçıl bir şekilde oynanır kamçı.

Daha sonraki yıllarda günümüze kadar halk arasında festival havasında oynanıyor. Kamçı oyunu videoda göründüğü gibi oynanması zor ve bir yanlış hareketin insan hayatına zarar verebilecek bir oyun. Kamçı oyunu çok tehlikeli bir oyundur.

Ama ne hikmetse bu oyun, tarihi tam olarak bilinmese de sekiz yüz yıldan fazladır, yalnızca bu bölgede kültürel ve geleneksel oyun olarak oynanıyor. Kamçı oynanacağı gün sabahtan yaşlı, genç ve çocuklar alanı doldururlar. Kamçıda kurala göre önce çocuklar, ardından gençler ve son olarak yetişkinler oynarlar. Diğer bir kural zayıf birinin karşısına güçlü, kısa birinin ise uzun biri çıkmaz. Ortaya çıkan kişilerin fizziken eşit olması gerekir.

Tabii herkes oyunu bir spor olarak oynar, sonrasında kim kazanırsa kazansın, kimse kimseye kin gütmez. Ve sürekli festival havasında geçer. Zaman zaman ufak tefek sorunlar olur. Bunun nedeni ise oynarken bazen oyuncuların kan içinde kalması. Yaşanan en küçük bir kargaşada hakemler müdahale ediyor. Çünkü oyunun hakemliği Ru Sipîlerden (Ak Sakallılılar) seçilir ve hakemliği onlar yaparlar. Hatta bir ara Dicle ilçesine bağlı Kaygısız Belediyesi bunun festivalini bile yapmıştı. Çünkü bir gün içinde bitmiyor bu kamçı oyunu festivali. daha sonra Kaygısız Belediyesi mahalle statüsüne geçince bölge halkı bu geleneği kendi imkanlarıyla devam ettirmeye başladı. İnsanın izlerken bile dehşete kapıldığı bu kamçı oyununun festivali kaç gün sürer, merak edenleriniz olmuştur. 15 ê Gûlanê (15 Mayıs'ta) başlar 25 ê Gûlanê (25 Mayıs'ta) biter. Festival on gün sürer ve söylenene göre o yıl ki hasadın iyi geçmesi için yapılır. Sırasıyla Dicle, Sur ve Hani sınırında bulunan Şex Mustafa türbesi ziyaret edilerek start veriliyor. Sırasıyla Şex Muhammed, Şex Silamet,(Şeyh Slivê) Mezelê Gûra ,Neme Tenik ziyareti ve Pirxaga ziyareti ile son bulur. Tabii ziyarette sadece kamçı oyunu oynanmıyor. Adaklar adanır, dilekler tutulur, mevlütler verilir, yemekler yapılır, mezarlıklar ziyaret edilir. Ve o gün orada bulunanlara yemekler ikram edilir. Genç kızlar ve erkekler en güzel elbiselerini giyerek gelirler oraya. Kamçı oyunu oynayanlar ise hünerlerini sergilemek için gelirler.