Şeyhmus Kaya

Şeyhmus Kaya

Mesture Erdelanî

Mesture Erdelanî

Mesture Erdelanî ismi ile yaygın olarak bilinse de bir çok kaynakta Mah Şeref Han yada Mesture-i Kürdistanî olarak geçmektedir.1805 yılında İran ‘ın Senendec bölgesinde dünyaya gelen Erdelanî , 1848 yılında Irak‘ ın Süleymaniye kentinde hayata veda etmiştir.

Tarihte ilk Kürt kadın tarihçi olarak geçse de bir çok kaynak, onu İslami eğiliminden dolayı İslami kimliğiyle tanıtmaktadır. Bu açıdan bakınca İslam tarihinde de ilk kadın tarihçi olarak anılmaktadır.

Edebiyat ve sanat alanlarında önemli çalışmalar yapan Erdelanî, gerek dini ilimler gerekse dil konularında hatırı sayılır eserler ortaya koymuştur. Kürtçe, Farsça ve Arapça dillerinde çalışmalar yaparak özellikle Kürtçe Hewrami, Sorani( Erdelani) ve Gorani lehçelerinde eserler verdi.Eserleri arasından önplana çıkan belli başlılarını şöyle sıralamak mümkün:

Erdelan Tarihi:( Kürtçe)

Masture’nin Kürdistan Divanı( Kürtçe ve Farça)

İslam ‘a İnanç ve İbadetin Risalesi( Farça)

Mucemu’l Üdeba

Erdelanî’ nin eserleri arasında en çok dikkat çekenin Erdelan Tarihi kitabı olduğunu ifade etmek bizi yanıltmayacaktır. Bu eseri farklı kılan taraf düşünürün saraydan birisi olarak her detayı bilmesidir. Kürt Tarihini bu eseriyle ilk kez kaleme alan Erdelanî, bir Kürt kadın olarak tarihe geçmiştir.

1169 yılından günümüzdeki İran’ ın Batısında yer alan Senendec’ de hüküm süren Erdelan Mirliği, tarih boyunca yaklaşık olarak 700 yıl civarı hüküm sürmüş ve bir çok tarih kitabında yer almış önemli bir Mirliktir.(Şerefname, Tarih-i Kurd, Lubbu’t – Tevarih, Zübdetü’t ve Mahşeref Erdelanî’ nin ‘ Erdelan Tarihi’ kitabını atlamak doğru olmaz.

Erdelanî’ nin saraydan birisi olması Erdelan Tarihini detaylı bir şekilde ele alamasını kolaylaştırmıştır. Erdelan Tarihi üzerine çok sayıda eser olmasına rağmen Mesture Erdelanî neden yeni bir kitap yazma gereği hisseder?

Kendisi M.Şerif Kadı’ nın ‘ Zübredü’t Tevarih’ adlı eserini incelerken tarihsel bazı deyatların eksik olduğunu fark ederek yazmaya yönelir. Kitabını kaleme alırken çok sayıda eserden yararlanmıştır.

Erdelanî, daha öncede ifade edildiği gibi sanat ve edebiyat alanlarıyla da ilgilenmiştir.Nitekim şiir alanın da da Kürt tarihinde önemli bir yere sahip olduğu bir çok kaynakta geçmektedir.Hatta Kürtçe şiir yazan ilk Kürt Kadın olduğu savunulur.

Meşture Erdelanî, Hüsrev Han ile evlenmiş ve ölümüne kadar yanında yaşamıştır.Eşinin vefatından sonra bir daha evlenmeyen Erdelanî 1848 yılında Süleymaniye’de vefat etmiştir.

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Şeyhmus Kaya Arşivi