Alkollü araç kullanımı, yalnızca trafik güvenliğini tehdit eden bir davranış değil aynı zamanda idari, cezai ve hukuki sonuçlar doğuran çok yönlü bir toplumsal sorundur. Dünya genelinde ve Türkiye’de trafik kazalarının önemli bir kısmı alkollü sürücüler nedeniyle meydana gelmektedir. Alkollü araç kullanmanın idari yaptırımları, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Karayolları Trafik Kanunu (KTK) kapsamında cezai sorumlulukları ile meydana gelen zararlar karşısında hukuki sorumluluklar bulunuyor.

Türkiye’de alkollü araç kullanımına yönelik yaptırımlar ve sonuçlar hem idari hukuk hem ceza hukuk hem de özel hukuk (tazminat hukuku) kapsamında düzenlenmiştir.

İdari Yaptırımlar Açısından Değerlendirme

Promil Sınırları ve Ölçüm Esasları

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) madde 48’e göre, sürücülerin kanlarındaki alkol oranı belirli sınırları aşmamalıdır.

Bu kapsamda:

• Özel araç sürücüleri için azami alkol sınırı 0.50 promil,

• Ticari araç sürücüleri, stajyer ehliyet sahibi sürücüler ve mesleki sürücüler için ise bu sınır 0.20 promil olarak belirlenmiştir.

Stajyer ehliyetin süresi ise 2 yıldır. Normal ehliyetle arasında çok az fark vardır. Örneğin stajyer sürücülerin 0.20 promil alkolle trafiğe çıkmaları durumunda ceza puanlarına bakılmaksızın ehliyetleri iptal edilir. Standart ehliyetliler için ise bu sınır 0.5 promildir.

Alkol ölçümleri nefes, kan ve idrar örnekleriyle yapılmakta olup, ölçüme itiraz eden sürücüler kan testi talebinde bulunabilir.

2025 Yılı İçin Alkollü Araç Kullanılması Halinde İdari Para Cezaları ve Ehliyete El Koyma Yaptırımı

Sürücüde ölçülen promil sınırının yasal sınırları aşması durumunda, idari para cezası ve sürücü belgesine el koyma yaptırımı uygulanır. Bu yaptırımlar, ihlalin tekrarına göre artmaktadır:

İlk Defa Alkollü Araç Kullanma Cezası

Karayolları Trafik Kanunu kapsamında alkollü araç kullanmanın çeşitli yaptırımları mevcuttur. Bu yaptırımlar, para cezası veya aracın trafikten menedilmesi şeklinde sonuçlanabilir.

Sürücü, alkolmetre testi sonucunda alkollü çıktığı taktirde; Karayolları Trafik Kanunu'nun 2918 Sayılı 48/5 maddesi gereğince para cezası ile cezalandırılır, aracı trafikten menedilir ve sürücü belgesi 6 ay süreyle alınır. İlk defa alkollü araç kullanma cezası, 2025 yılı için 9.268 TL tutarındadır.

İkinci Defa Alkollü Araç Kullanma Cezası

Karayolları Trafik Kanunu’na göre ikinci defa alkollü araç kullanmanın cezası, 2025 yılı için 11.622 TL tutarındadır. İkinci defa alkollü yakalanan sürücünün aracı trafikten menedilir ve ehliyetine 2 yıl süre ile el konulur.

Bunun sonucunda da 20 ceza puanı işlenir. İkinci defa alkollü araç kullanma cezasını 2 hafta içinde ödediğiniz taktirde %25 ceza indirimi uygulanacaktır.

Üçüncü Defa Alkollü Araç Kullanma Cezası Ne Kadar?

Karayolları Trafik Kanunu kapsamında 2025 senesinde üçüncü defa alkollü araç kullanmanın cezası, 18.678 TL olarak güncellenmiştir. Bu kapsamda üçüncü defa aynı suçu işlediğinizde ehliyetinize 5 sene süresince el konur, araç trafikten menedilir ve alkol ceza puanı 20 puan olarak işlenir.

Alkolmetreye Üflememenin Cezası

Alkolmetre, alkollü sürücülerin promil seviyesini tespit etmek için kullanılan bir cihazdır. Karayolları Trafik Kanunu kapsamında, alkol miktarının tespiti için alkolmetre kullanımını kabul etmeyen sürücülere 2025 senesi içerisinde 26.558 TL idari para cezası uygulanır ve bu sürücünün ehliyetine 2 yıl süreyle el konur.

Stajyer Ehliyet İçin Alkol Sınırı Nedir?

Alkollü araç kullanma cezalarında stajyer ehliyete sahip kişiler için durum değişiklik gösterir. Stajyer sürücüler için 48/5 trafik cezası (trafikte alkollü araç kullanma cezası), şu şekildedir:

Alkol oranı 0,20 promilin altında olduğunda para cezası ve 20 ceza puanı uygulanır. Cezai işlem uygulanacağı tarihte ceza puanı 75 ceza puanına ulaştığında ise ehliyetine 2 yıl süre ile el konur.

Alkol oranı 0,20 promilin üstünde olduğunda ise ehliyetine süresiz el konur.

Alkollüyken Yapılan Trafik Kazasının Zararını Araç Sigortaları Karşılar mı?

Alkollü sürücünün kaza yapması sonucu Kasko Sigortası ve Zorunlu Trafik Sigortası’nın kaza sonucu hasarı karşılama durumu merak edilmektedir. Böyle bir durumda kazaya alkolün dışında başka bir faktörün sebep olup olmadığı araştırılır.

Alkollü araç kullanmanın dışında yol problemleri ya da arıza gibi etkenler de mevcut ise sigorta şirketi tarafından ödeme yapılabilir. Ancak, alkolün etkisi altında kalarak trafikte kazaya sebep olan veya karışan bir sürücünün hasarını sigorta şirketleri karşılamaz.

Alkolden Ehliyet Kaptırma Halinde İdari Yaptırım Kararları Ve Ceza Kararları Adli Sicile İşler mi?

Trafik cezaları, idari para cezaları gerektirdiğinden verilecek idari yaptırımın niteliği ne olursa olsun sicile işlemez. Ancak alkollü araç kullanan sürücü hakkında “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokmak” suçundan dava açılır ve hakkında ceza verilirse bu durum iki başlıkta incelenir.

İlk Başlık: Sabıkasız bir bireyin TCK 179/3 Kapsamında yer alan Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçuna konu eylemleri gerçekleştirmesi halinde hakkında ceza verilecek olsa da bu durumda cezanın ortaya çıkmasının geri bırakılmasına beş yıl süre ile karar verilecek ve bu beş sene içinde bireyin tekrar suç işlememesi halinde verilen ceza sabıkasına geçmeksizin düşme kararı verilmesi suretiyle düşecektir.

İkinci Başlıkta; TCK 179/3 ‘te düzenlenen Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu’nu eylemleri ile işleyen bireyin sabıkası var ise bu durumda verilecek sonuç ceza kesinleşmesi halinde adli sicil kaydına işleyecektir.

Ceza Hukuku Açısından (Adli Açıdan) Değerlendirme

TCK m.179/3: Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Özel Hükümler başlıklı İkinci Kitapta Topluma Karşı Suçlar konulu Üçüncü Kısmın ilk bölümünde “Genel Tehlike Yaratan Suçlar” yer almaktadır. Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu, bu suçlar arasında TCK m.179’da tanımlanmıştır.

Bu maddenin üçüncü fıkrasında; “Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” denmek suretiyle alkollü araç kullanma eylemini gerçekleştiren şahsın adli yönden cezasını belirlemiştir. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda düzenlenen Alkol, Uyuşturucu veya Uyarıcı Maddelerin Etkisi Altında Araç Sürme Yasağı Başlıklı 48. Madde’nin 6.Fıkrası’nda ise hangi düzeyde alkol alan sürücülerin cezalandırılacağı belirtilmiş olup bu düzey hususi otomobil sürücüleri bakımından 1.00 promilin üstü olarak belirtilmiş, yine aynı yasanın 7.Fıkrası’nda ise hususi otomobil sürücüleri bakımından 0.50 promil üstünün, diğer araç sürücüleri (stajyer ehliyete sahip sürücüler, ticari araç sürücüleri ve mesleki sürücüler) bakımından 0.20 promilin üzerinde alkollü olan sürücülerin trafik kazasına sebebiyet vermesi halinde yine TCK 179/3 kapsamında Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu oluşacağı belirtilmiştir.

1.00 promil üzerinde alkollü şekilde arabanızı kurallara uygun şekilde dört dörtlük kullansanız dahi yine trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan ceza alırsınız.

1.00 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen kişinin aracını dört dörtlük kullanması halinde dahi otomatik olarak TCK 179/3 Maddesi’nde yer alan Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu oluşacaktır.

Alkollü Araç Kullanılması Sırasında İşlenen Taksirle Yaralama ve Öldürme Suçları

Alkollü araç kullanılması üzerine bir kişinin yaralanması halinde TCK’nın 89.Maddesi ve TCK 22/3 Maddesi Uyarınca (Bilinçli) Taksirle Yaralama Suçu Alkollü Araç Kullanan Şahıs yönünden Gündeme Gelir. İstisnai hallerde promil seviyesinin çok yüksek olması halinde alkollü araç kullanımı üzere meydana gelen yaralanmada olası kast ile yaralama suçu da oluşabilmektedir.

Sürücünün alkollü araç kullanmak suretiyle bir kişinin yaralanmasını doğuran bir kazaya neden olması hâlinde, suçun nitelikli hali gündeme gelecektir. Bu durumda verilecek sonuç ceza temel cezaya oranla meydana gelen yaralanmanın niteliği de dikkate alınarak arttırılacaktır.

Yine alkollü araç kullanan şahsın kazaya sebebiyet vererek bir kimsenin ölümüne neden olması halinde TCK’nın 85. Maddesi’nde düzenlenen Taksirle Öldürme suçu gündeme gelebilmektedir.

Netice olarak alkollü araç kullanılması üzerine işlenen taksirle yaralama ve öldürme suçlarında failin alkollü oluşu ağır kusurlu sayılmasına ve cezanın artırılmasına yol açacaktır.

Özel Hukuk (Tazminat Hukuku) Açısından Değerlendirme

Zararın Tazmini ve Hukuki Sorumluluk

Alkollü şekilde kazaya sebep olan sürücüler, Türk Borçlar Kanun’unun 49. Maddesi uyarınca haksız fiil sorumluluğu çerçevesinde:

• Maddi tazminat (tedavi giderleri, iş gücü kaybı, araç hasar onarım bedeli-araç değer kaybı, mahrum kalınan araç bedeli vb.),

• Manevi tazminat ödemekle yükümlüdürler.

Bu durumlarda mahkemeler, sürücünün alkollü oluşunu kusurun ağırlığına esas alarak değerlendirmektedir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Eğer kaza ölümle sonuçlanmışsa, ölen kişinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir. Bu tazminat, ölenin yaşamı boyunca maddi destek sağladığı kişiler lehine, vefat ettiği tarihte çalıştığı iş kapsamında aldığı ücret kalemleri dikkate alınarak hükmedilir.

Alkollü Araç Kullanmak Suretiyle Maddi Zarara Sebep Olan Tarafa Sigorta Şirketlerinin Rücu Hakkı

Alkollü araç kullanan sürücüler, zorunlu trafik sigortasına rağmen kusurlu iseler, sigorta şirketi tarafından yapılan ödemelerin kendilerinden rücu edilmesi (iade alınması) riski altındadırlar.

Bu rücu hakkı, 2918 sayılı KTK madde 97 ve ilgili sigorta poliçeleri çerçevesinde doğar.

Yani sürücünün, üçüncü kişilere verilen zararları aracının zorunlu trafik sigortası tarafından ödenmiş olsa bile, sigorta şirketi bu bedeli daha sonra sürücüden kusur durumuna göre talep edebilecektir.

Disiplin ve Mesleki Sorumluluk

Alkollü araç kullanımı, belirli durumlarda belirli kamu görevlileri açısından aynı zamanda disiplin yaptırımına neden olabilir. Özellikle:

-Kolluk kuvvetleri,

-Askeri personeller

-Öğretmenler,

-Sağlık çalışanları gibi meslek gruplarında, bu durum meslekten çıkarma dâhil olmak üzere çeşitli disiplin cezalarına konu olabilmektedir.